Cholera w Neapolu

Epidemia cholery z roku 1884 stała się dla Świętochowskiego pretekstem do ostrej krytyki kościoła. Listy wysyłane z trapionego zarazą miasta dokumentują śmierć kolejnych członków rodziny.Kiedy ojciec w obliczu tragedii zwraca się po ratunek do kościoła, to nie otrzymuje żadnej pomocy – ani lekarskiej, ani duchowej. Świętochowski znany był ze swoich antyklerykalnych poglądów, a w tym króciutkim opowiadaniu postanowił – w dość naiwny sposób zresztą – napiętnować religię jako całkowicie bezradną wobec potęgi śmierci. Aleksander Świętochowski był wpływowym przedstawicielem postępowej inteligencji warszawskiej końca XIX wieku. Jego esej Praca u podstaw był jednym z fundamentów, na którym kształtował się pozytywistyczny system wartości. W opowiadaniach Świętochowskiego widoczne jest silne zacięcie dydaktyczne.