Kitabı oxu: «İblisin vəkili»

Gözəl bir xanıma, Anita Diamanta ithaf olunur

Proloq

Riçard Caffi tələsik addımlarla Nyu-York məhkəməsi binasının pilləkənləri ilə enirdi. O, bir qədər əvvəl parlaq qələbə qazanmış müdafiəçini yox, işi uduzmuş vəkili xatırladırdı. Az qala qaçır, bu zaman gur, göyümtül-qara saçları hər addımda yırğalanırdı. Yoldan ötənlər ona fikir vermirdilər. Onsuz da Nyu-Yorkda hamı daim harasa tələsir: kimi qatara gecikir, kimi tez taksi tutmaq istəyir, kimi də qırmızı işıq yanmamış yolu keçməyə can atır. İnsanlar çox vaxt gözəgörünməz, ancaq həmişə və hər yerdə mövcudluğu hiss olunan nəhəng bir ürəyin çırpıntılarına uyğun şəkildə Manhettenin damarları ilə o tərəf-bu tərəfə qaçışırlar. Bu ürək döyündükcə şəhərin nəbzini dünyanın heç bir başqa şəhərinə xas olmayan yüksək bir sürətlə vurmağa vadar edir.

Caffinin müştərisi Robert Fandi ləngiyib arxada qalmışdı. Müxbirlər onu əhatəyə alıb zəli kimi hər tərəfindən sallaşmışdılar. Onların hamısı eyni suallara cavab axtarırdı: mister Fandi, Aşağı İst-Saydın ən iri özəl su kəməri şirkətinin sahibi hədə-qorxu yolu ilə pul əldə etmək ittihamının öz üstündən götürülməsi barədə nə düşünür? Robert Fandinin prezident seçkilərində iştirak edəcəyi barədə gəzən söz-söhbətləri nəzərə alsaq, bu, nəticəsi əvvəlcədən bəlli siyasi proses deyildi ki? İddiaçı tərəfin əsas şahidi istintaq zamanı dediklərini nə üçün məhkəmədə təkrarlamadı?

‒ Xanımlar… Cənablar… ‒ Fandi pencəyinin döş cibindən Kuba siqarı çıxartdı. Onu dişlərinin arasında sıxıb yandırana qədər müxbirlər yerlərindən tərpənmədilər. Sonra o, ətrafına baxıb qımışdı. ‒ Zəhmət olmasa, bütün suallarınızı vəkilimə ünvanlayın. Axı mən ona həm də bunun üçün pul ödəyirəm.

Mister Fandi belə deyib bərkdən güldü.

Müxbirlər dərhal Riçarda tərəf çevrildilər. Riçard isə bu vaxt artıq «Con Milton və ortaqları» hüquq şirkətinin limuzininə minmək üzrə idi. Jurnalistlərin hamısından daha cavan və zirək bir gənc özünü pilləkəndən aşağı atıb qışqırdı:

‒ Mister Caffi! Mister Caffi! Bircə dəqiqə, xahiş edirəm!

Bu vaxt limuzinin qapısı çırpıldı, sürücü maşının ətrafında dövrə vurub sükan arxasında oturdu. Məhkəmə müxbirləri öz həmkarlarının uğursuz cəhdinə ürəkdən güldülər. Limuzin yerindən tərpəndi.

Gərgin olduğu baxışlarındanca aydın sezilən Riçard Caffi oturacağa söykəndi.

‒ Ser, ofisə gedirik? ‒ sürücü soruşdu.

‒ Yox, Haron. Zəhmət olmasa, evə sür.

Zeytun rəngində dərisi olan misirli sürücü badamı gözlərini arxanı göstərən güzgüyə zilləmişdi, sanki büllur şara baxırdı. Gözlərini qıydığından onun tərtəmiz hamar sifətində qırışlar əmələ gəlmişdi. Sürücü başını azca tərpətdi, yəni «sizi başa düşdüm».

‒ Yaxşı, ser.

Haron maşını elə ciddi görkəmlə sürməyə başladı ki, sanki dəfn mərasimində qabaqda gedən cənazə arabasının sükanı arxasında oturmuşdu.

Riçard Caffi qımıldanmır, heç başını döndərib pəncərəyə də baxmırdı. O, dəbdəbəli limuzinin arxa oturacağında əyləşib gözlərini qabağa dikmiş, beləcə, meyit kimi quruyub-qalmışdı. Üzünün rəngi solmuş, açıq-mavi gözləri bozarmış, alnında qırışlar əmələ gəlmişdi: otuz üç yaşlı vəkil elə bil hər dəqiqə qocalırdı. Caffi əllərini yanaqlarına yaxınlaşdırıb astaca şappıldatdı, sanki onların çürüməyə başlayıb-başlamadığını yoxlamaq istəyirdi.

Nəhayət, o, yerini rahladı, başını söykənəcəyin yumşaq yastıqçasına qoydu və gözlərini yumdu. Dərhal da gözləri önündə Qloriya canlandı. Manhettenə köçməmişdən qabaqkı məsum və olduqca sadəlövh Qloriya… Hansı ki, onun inadkarlığı və nikbinliyi adamı ruhlandırırdı. Riçard arvadını xoşbəxt etmək, sevindirmək, həyatının sonuna qədər qayğısına qalmaq üçün gecə-gündüz işləməyə hazır idi. Ancaq həmin sonun nə qədər yaxın olduğunu bilmirdi.

Onların Manhettendəki «Memorial» xəstəxanasında həmişəlik ayrıldıqları gündən hələ bir ay ötməmişdi. Qloriyaya ən bahalı, ən yaxşı tibbi xidmət göstərilirdi, buna baxmayaraq onu xilas etmək mümkün olmamışdı. İlk baxışda hamiləlik dövrü adi qaydada, öz axarı ilə keçirdi, narahatlığa heç bir səbəb yox idi. Sonda isə Qloriya hətta sapsağlam bir uşaq da doğdu. Körpənin üz cizgiləri olduqca qəribə idi, sanki mələyə baxırdın. Lakin doğuş Qloriyanın həyatına anlaşılmaz şəkildə son qoydu. Həkimlər qadının ömrünün çiçəklənən çağında gözlənilməz, faciəli ölümünə heç cür izah tapa bilmədilər. Durduğu yerdə ürəyi dayanmışdı, vəssalam.

Əslində isə Riçard ölümün əsl səbəbini həkimlərdən daha yaxşı bilirdi. Baş verənlər, sadəcə, onun şübhələrini təsdiqləmiş oldu. O bütün təqsiri üzərinə götürdü, çünki Qloriyanı bu faciəvi sonluğa məhz özü gətirib çıxarmışdı. Qadın ona tam etibar edir və inanırdı. Əvəzində isə o, arvadını quzu kimi qurban vermişdi.

Körpəyə gəlincə, indi o, Caffinin mənzilində rahatca yatır, acgözlüklə süd şüşəsindən yapışıb sorur, ildırım sürəti ilə böyüyür. Bu dünyaya anasız ayaq basması onu əsla narahat etmir. Bəli, oğlunun həyata göz açması anasına baha başa gəlmişdi! Riçard hazırda bu səbəbdən keçirdiyi hissləri istənilən psixoanalitikin necə izah edəcəyini gözəl bilirdi. Onlar deyəcəkdilər ki, bütün təqsiri yetim qalmış uşaqda görmək hər dul kişiyə xas olan xüsusiyyətdir. Ancaq ən yüksək ixtisaslı psixoanalitik belə ona məlum olanlardan xəbərsizdi.

Əlbəttə, aciz körpəni günahlandırmaq dəhşətli dərəcədə ağlasığmaz hərəkət idi. Riçard dəfələrlə ağlının səsinə qulaq asmağa, bu fikirlərdən uzaq durmağa çalışmışdı. O, geriyə – sağlam düşüncəyə yol tapmaq üçün məntiqə söykənmək, yaxud şən və həyatsevər Qloriya haqqında xatirələrin arxasında gizlənmək istəmişdi. Ancaq çifayda! Riçarda heç nə kömək etmirdi. Dayə tutmuş və uşağı tamamən ona tapşırmışdı, özü isə çox nadir hallarda balaca ilə maraqlanırdı, heç onun üzünə də baxmırdı. Heç vaxt uşağın nə üçün ağladığını, özünü necə hiss etdiyini soruşmurdu. Riçard özünü bütünlüklə işə həsr etmişdi. Beləliklə, başını qatmağa, hər tərəfdən onu əhatə edən qara fikirlərdən azad olmağa çalışırdı. Riçard ailə həyatının son günlərində baş verən hadisələr barədə xatirələri unutmaq istəyirdi. Lakin buna baxmayaraq yenə də hər şeyə görə özünü günahkar sayırdı. Bu dözülməz bir hiss idi, üstəlik, onu qarabaqara izləyirdi.

İş onunla gerçəklik arasında süni bir səddə çevrilmişdi. Bu səddi Riçard öz əlləri ilə ucaltmış, şəxsi həyatındakı faciədən qaçıb onun arxasında gizlənmişdi. Lakin indi ‒ Qloriyanın gülüşü, öpüşləri birdən-birə yadına düşəndə, arvadının hamilə qaldığını eşidib necə sevindiyini xatırlayanda bütün hasarlar uçub dağılmışdı. Bu dəqiqə Riçardın göz qapaqları onu ətraf dünyadan ayıran bir pərdə kimi aşağı enmişdi, gözləri yumulmuşdu; o sanki ailə videofilminə tamaşa edir, ya da şirin, qayğısız xatirələrlə dolu bir ailə albomunu vərəqləyirdi.

‒ Çatdıq, ser, ‒ Haron səsləndi.

– Hara çatdıq? – Riçard xatirələrdən ayrıldı. Haron qapını açıb səkidə dayanmışdı. Riçard çantasını götürdü, limuzindən düşdü. Gözlərini qaldırıb Harona baxdı. Az qala iki metr boyu olan bu nəhəng misirli Riçarddan bir baş hündür idi, enli kürəkləri və ağıllı gözləri onu nağıl qəhrəmanlarına bənzədirdi.

Riçard diqqətlə sürücüyə baxdı, uzun müddət gözlərini onun gözlərindən çəkə bilmədi. Bu gözlər ona hansı hisslər keçirdiyini Haronun yaxşı başa düşdüyündən xəbər verirdi. Haron azdanışan adam idi, amma, doğrudan da, baş verənlərin məğzini çox gözəl tuta bilirdi. O, Riçardı elə dəqiq anlayırdı ki, sanki əsrlərdir bir yerdə yaşayırlar.

Riçard yüngülcə başını tərpətdi. Haron avtomobilin qapısını örtdü, sonra sakitcə keçib sükan arxasında əyləşdi. Riçard bir müddət maşının dalınca baxdı, sonra ağır addımlarla artırmanın pilləkənləri ilə qalxmağa başladı. Evi olduqca qəşəng idi. Onlar bura köçəndə Qloriya necə də sevinirdi!

Əvvəllər polis işləyən, indi isə mühafizə xidmətində qulluq edən Filip vestibüldə əyləşib qəzet oxuyurdu. Riçardın gəldiyini görən kimi əlindəki qəzeti kənara atdı və yerindən sıçradı.

‒ Mister Caffi, təbrik edirəm! İndicə radio ilə xəbəri eşitdim. Daha bir hay-küylü işi udmaq, yəqin, çox gözəldir.

Riçard gülümsündü.

‒ Təşəkkür edirəm, Filip… Hər şey qaydasındadır?

‒ Bəli, ser, tamamilə qaydasındadır. Bir sözlə, həmişəki kimi, ‒ mühafizəçi dişlərini ağartdı. ‒ Burada elə sakitlikdir ki, bir də görəcəyik, özümüz də hiss etmədən iş başındaca qocalmışıq, ‒ bu, Filipin həmişəki zarafatı idi.

‒ Hə, ‒ Riçard dedi. ‒ Elədir.

O, liftə girdi, qapılar bağlanana qədər heykəl kimi yerində donub-qaldı. Yalnız bundan sonra yenidən gözlərini yumdu, Qloriya ilə bura ilk gəlişlərini xatırladı. Yeni mənzilin genişliyini və gözəlliyini görəndə arvadı necə də heyrətlənmişdi! Otaqları bir-bir gəzir, sevincindən az qala ağlayırdı…

‒ Mən nə iş gördüm! ‒ Riçard burnunun altında mızıldandı.

O, gözlərini on beşinci mərtəbədə dayanan liftin qapıları ilə eyni vaxtda açdı. Bir müddət yerindən tərpənmədi, sonra mənzilinin qapısına yönəldi. İçəri girib qapını arxasınca bağladı, bu zaman missis Lonqşamp da uşaq otağından çıxdı.

‒ O, mister Caffi! ‒ dayə ev sahibini salamladı. Missis Lonqşampın vur-tut əlli yaşı var idi, ancaq buna baxmayaraq lap nənəyə oxşayırdı. Bu alçaqboy qadının ağappaq saçları, yumru sifəti və mehriban qonur gözləri var idi. ‒ Sizi təbrik edirəm! Elə indicə televizorda xəbərlərə baxdım. Təsəvvürünüzə gətirirsiniz, onlar bu xəbəri vermək üçün hətta serialı yarımçıq kəsdilər!

‒ Təşəkkür edirəm, missis Lonqşamp.

‒ Axı, deyəsən, siz mister Miltonun şirkətində işləyəndən bircə iş belə uduzmamısınız, elədir?

‒ Elədir, missis Lonqşamp, birini də uduzmamışam.

‒ Siz özünüzlə fəxr etməlisiniz.

‒ Hə, ‒ Riçard dilucu cavab verdi.

‒ Bred yaxşıdır, ‒ qadın dedi, hərçənd uşağın atası bu haqda ondan heç nə soruşmamışdı.

Riçard, sadəcə, başını tərpətdi. Dayə tələsik əlavə etdi:

‒ Elə indicə onu yedizdirməyə hazırlaşırdım.

Görünür, qadın onun rəhmə gələrək uşağın şüşədən necə iştaha ilə süd əmdiyinə baxmaq istəyəcəyini düşünürdü.

‒ Hə, lap yaxşı. Gedin işinizlə məşğul olun.

Missis Lonqşamp yenidən gülümsədi və uşaq otağına tələsdi.

Riçard çantasını bir kənara tullayıb geniş mənzili gözdən keçirdi. Sonra ağır addımlarla qonaq otağından keçib böyük eyvana çıxdı. Oradan Hudzona ecazkar mənzərə açılırdı. Ancaq belə gözəl mənzil sahibi bu mənzərəyə tamaşa etmək üçün bir saniyəlik də olsa, ayaq saxlamadı. Nə edəcəyini dəqiq bilən adam kimi məhəccərə doğru addımladı. Sonra kreslonun üstünə çıxdı, sol ayağını məhəccərə qoydu. Ardınca da sanki kiminsə uzatdığı əli tutmaq istəyirmiş kimi cəld hərəkətlə qabağa atıldı.

Riçard Caffi indi on beşinci mərtəbədən başıaşağı uçurdu…

I fəsil

Vəkil Kevin Teylor gözlərini qoz ağacından düzəldilmiş uzun qəhvəyi masanın üzərindəki kağızlardan çəkdi, başını qaldırdı və bir müddət ətrafı mənalı baxışlarla süzdü. Çox dalğın olduğu üzündən oxunurdu. Şahidləri dindirməyə başlamazdan əvvəl sifəti həmişə bu ifadəni alırdı. Cəmi iyirmi səkkiz yaşı olan bu cavan vəkil belə tamaşaları tez-tez qururdu. İnsan psixologiyasını yaxşı bildiyi üçün teatr fəndlərindən məharətlə istifadə edirdi. Kevin suallar arasında uzun və dramatik fasilə verir, nəsə soruşmazdan qabaq sənədləri vərəqləyirdi. Bütün bunlar dindirilənləri həyəcanlanmağa vadar edirdi.

Bu dəfə o, Filip Kornblö adlı ibtidai məktəb direktorunun canına vəlvələ salmağa çalışırdı. Direktor əlli dörd yaşlı arıq, solğun bənizli, qara saçları tökülməyə başlamış bir kişi idi.

Filip Kornblö ona veriləcək sualı gözləyə-gözləyə stulda qurcalanırdı, sanki tikan üstündə oturub. O, əllərini sinəsində çarpazlamışdı, narahatlıqla barmaqlarını qollarına döyəcləyirdi. Görünür, bununla əllərinin meymun əlləri kimi uzun olduğunu gizlətməyə çalışırdı.

Kevin məhkəmə zalına baxdı. İçəridə milçək uçsa, vızıltısı eşidilərdi. Zaldakılar həyəcanla nə baş verəcəyini gözləyirdilər. Hamı nəfəsini tutmuş, sanki oturduqları yerdə quruyub-qalmışdılar. Məhkəmə zalının hündür pəncərələrindən içəri düşən günəş şüaları qəfildən geniş otağı parlaq işığa bürüdü. Görünür, gün buludların arxasından çıxmışdı. Elə bil gözəgörünməz bir rejissor səhnə işıqçısına işarə etmiş, o da projektorları yandırmışdı. İndi yalnız «Başladıq!» demək qalırdı.

Zal dolu idi, amma Kevinin baxışları onların arasından yalnız birinin üzərində dayandı. Xoş görkəmini nəzərə almasaq, bu adam, demək olar ki, başqalarından heç nə ilə seçilmirdi və arxa sırada oturmuşdu. O da Kevinə baxır və razılıqla başını tərpədirdi. Adətən, atalar öz oğullarına belə məmnunluqla baxırlar. Amma yaşına görə həmin kişi Kevinin atası roluna uyğun gəlmirdi. «Yaşı qırxdan bir az çox olar», ‒ deyə Kevin düşündü. Bu adama baxdıqca nədənsə ona elə gəlirdi ki, hər şey istədiyi kimi olacaq, bir sözlə, uğur uzaqda deyil… Kişinin əynində bozumtul miləmil «Corcio Armani» kostyumu var idi. Bu isə onun varlı və hörmətli adam olduğuna dəlalət edirdi. Kevin də uzun müddət bahalı dükanlarda və firma salonlarında özünə belə kostyum axtarmışdı. Nəhayət, buna bənzər bir şey ‒ iki yanı düyməli tünd-göy kostyum tapmışdı. Özü də onu hərracda «Armani»dən iki dəfə ucuz almışdı.

Beləliklə, naməlum adam razılıqla Kevinə baxıb başını tərpətdi. Yəni «başlamaq olar!»

Zalda hələ də sakitlik idi, hətta kimsə boğazını arıtlayanda da rahatca eşidilirdi. Müttəhim kürsüsündə iyirmi səkkiz yaşlı Lois Uilson əyləşmişdi. Beşinci sinif müəlliməsi olan bu qadın yeniyetmələri yoldan çıxarıb əxlaqlarını pozmaqda ittiham edilirdi. Hadisə Nassau qraflığında, Blisdeyl şəhərciyində baş vermişdi. Burada, demək olar, yalnız yaşayış evləri var idi, camaat hər gün səhər tezdən Nyu-Yorka işə yollanır, evə isə ancaq yatmağa gəlirdi. Buna baxmayaraq məhkəmə Blisdeyldə keçirilirdi. Görünüşündən əsl əyalət şəhərciyinə oxşayan Blisdeyldə cəmiyyətin «ortadan yuxarı təbəqə»sinin nümayəndələri «adlarına uyğun» evlərdə, villalarda, malikanələrdə yaşayırdılar. Şəhərciyin ağcaqayın və palıd ağacları əkilmiş təmiz, geniş küçələri, həmçinin nisbətən sakit mərkəzi var idi. Burada nə hay-küylü univermaq, nə gözəçarpan reklamları olan mağazalar şəbəkəsi, nə yanacaqdoldurma məntəqəsi, nə restoran, nə də otel görmək mümkün idi. Şəhərciyin insanları səs-küy sevmirdilər, evlərini də elə buna görə burada almışdılar.

Yerli əhali «ortadan yuxarı təbəqə»nin nümayəndələrindən ibarət kiçik cəmiyyətlərə xas sakit və qapalı həyat sürürdü. Blisdeyllilər hesab edirdilər ki, özlərinə arzuladıqları həyatı qurmaq üçün kifayət qədər pul qazanırlar. Onlar nə vaxt istəsələr, Nyu-Yorka gedə bilərdilər, amma geri qayıdanda yenidən özlərinin, bir növ, «Alisanın möcüzələr diyarı»na bənzəyən dünyalarına düşürdülər. Buradakı bütün «möcüzələr» əvvəlcədən planlaşdırılırdı.

Və indi Blisdeyldə təzəlikcə ibtidai məktəbə müəllim qəbul edilmiş Lois Uilson onyaşlı qıza qarşı seksual təcavüzdə günahlandırılırdı.

Əslində, məktəbdaxili araşdırmalar indiyədək buna bənzər daha bir neçə hadisənin baş verdiyini üzə çıxarmışdı. Əldə edilən məlumatlar, eyni zamanda gəzən söz-söhbətlər Lois Uilsonun lesbiyan olduğunu düşünmək üçün kifayət qədər əsas verirdi. O, yaxınlıqdakı orta məktəbdə xarici dil müəlliməsi işləyən rəfiqəsi ilə birlikdə Blisdeylin kənarında ev kirayələmişdi. Heç kim heç vaxt onların kişilərlə görüşdüyünü görməmişdi, bəziləri, ümumiyyətlə, belə hesab edirdilər ki, rəfiqələr haqqında bədgüman olmağa dəyməz, çünki onlar öz həyatlarını yalnız işə həsr edən qarımış qızlardan başqası deyillər.

Düzünə qalsa, Kevinin bu qalmaqallı işə qoşulmasına işlədiyi «Boyl, Karlton və Sessler» adlı vəkil firmasında sevinən olmamışdı. Halbuki o çoxdan öz xidmətini Lois Uilsona təklif etmək istəyirdi; elə ki işi aldı, həmkarlarından buna etiraz edənləri dərhal firmadan ayrılacağı ilə hədələdi. Kevinin işdən çıxmasını isə çətin kimsə istəyəydi; məsələ burasındadır ki, «Boyl, Karlton və Sessler»də onun hörməti sürətlə artırdı, bunun əsas səbəbi də, heç şübhəsiz, Kevinin əlaqələrinin genişliyi və psixologiyanı gözəl bilməsi idi.

Gənc vəkilin firmada qalmaq üçün gözü atmırdı, əksinə, tərəf-müqabillərinin qanunlara həddən artıq mühafizəkar yanaşmasından narazı, hətta narahat idi. Hazırkı iş yerində çox qalsa, gələcəkdə onu nələrin gözləyəcəyini təxmin etmək Kevin üçün çətin deyildi. İndi isə illərdən bəri dəyişməyən vəziyyəti alt-üst etmək üçün əlinə ilk fürsət düşmüşdü: nəyə qadir olduğunu nümayiş etdirmək, fərasətini, məhkəmə prosesini aparmaq bacarığını tam göstərmək üçün bundan yaxşı imkan?! Kevin özünü olimpiya rekordu vurmağa hazır olan idmançı kimi hiss edirdi. Düzdür, Olimp hələ gözə dəymirdi, yerli əhəmiyyətli məhkəməni udmaqla uzağa getmək mümkün deyildi. Amma bu iş «Olimp dağı» olmasa da, hər halda, alçaq təpə də deyildi. Məhkəmə prosesi paytaxt qəzetlərinin diqqətini cəlb edə bilərdi.

Dairə prokuroru Martin Balm vəziyyətdən çıxmaq və hadisənin kütləvi informasiya vasitələri tərəfindən işıqlandırılmasına imkan verməmək, həmçinin istənilən qalmaqalın qarşısını almaq üçün dərhal Kevinə sövdələşmə təklif etdi. Prokuror ümid edirdi ki, Kevin minnətdarlıq əlaməti olaraq uşaqları prosesə qatmayacaq, onlara yenidən bu iyrənc hadisənin travmasını yaşatmamaq üçün şahid ifadəsi verməyə çağırmayacaq. Əgər Lois tutduğu işdən peşman olduğunu səmimi surətdə etiraf etsəydi, cəmi beş il şərti iş alacaq və icbari qaydada psixoloji müayinəyə göndəriləcəkdi. Əlbəttə, bununla onun müəllimlik karyerasına son qoyulacaqdı, lakin işə bax ki, Kevin müttəhimə özünü günahkar hesab etməməyi məsləhət gördü və müəllimə buna razılıq verdi.

İndi Lois guya utanırmış kimi başını aşağı salmışdı, gözlərini dizlərinin üstünə qoyduğu əllərinə zilləyib oturmuşdu. Bunu da ona Kevin məsləhət görmüşdü. Vəkil qadına tapşırmışdı ki, zaldakı adamlardan qorxduğunu və onlara bəslədiyi nifrət hissini qətiyyən büruzə verməsin, təhqir olunmuş günahsız adam kimi sakitcə otursun. Qadın isə Kevinin ona tapşırdığı acıqlı valideynlər və fərsiz şagirdlər tərəfindən şərlənən məsum müəllimə rolunu məharətlə oynayırdı. Vaxtaşırı burun dəsmalını çıxarıb gözlərini qurulayırdı.

Bütün bu fəndləri vəkil ona «Boyl, Karlton və Sessler» firmasındakı iş otağında öyrətmişdi. Şahidlərə necə diqqətlə baxmaq, sonra isə ümidlə hakim tərəfə necə boylanmaq lazım gəldiyini əyani göstərmişdi. Kevin hər şeyi videokameraya çəkmiş, sonra isə qadına nümayiş etdirərək səhvlərini demişdi. Hara və nə vaxt baxmaq, əlləri ilə saçını necə düzəltmək, çiynini necə tutmaq, daha hansı hərəkətləri etmək lazım olduğunu birbəbir, dəqiqliklə başa salmışdı. Bir sözlə, qadına hər şeyi və bütün xırdalıqları: üzünün ifadəsini, əl-qol hərəkətlərini, oturuşunu nəzərə almağı tapşırmışdı. «Biz vizuallaşma əsrində yaşayırıq, əziz miss Uilson», ‒ lap axırda Kevin təntənə ilə demişdi.

Gənc vəkil ondan dörd sıra aralı əyləşmiş arvadına gözucu baxdı. Ailə ənənələrinə görə, Miriam ərinin vəkil olduğu məhkəmə proseslərinin hamısında iştirak edirdi. Bu dəfə isə o, xüsusilə həyəcanlı görünürdü. Aydın idi ki, Kevinə görə çox narahatdır. Əslində, Senford Boyl kimi Miriam da ərinə bu işə baş qoşmamağı məsləhət görmüşdü, ancaq Kevinin qərarı qəti idi. Belə imkan bir də ələ düşməyə bilərdi. O, üçillik vəkilliyi dövründə heç vaxt nümayiş etdirmədiyi bir çılğınlıqla Loisin işinə girişmişdi. Sözü-söhbəti ancaq bu barədə idi, özü ayrıca təhqiqat aparır, hətta istirahət günləri də işləyirdi. Göstərdiyi canfəşanlıq isə aldığı qonorara dəyməzdi. Heç bir vəkil həmin məbləğin müqabilində bu qədər işləməzdi.

Kevin arvadına mənasını ancaq ikisinin başa düşəcəyi şəkildə gülümsündü, sonra cəld geri çevrildi, sanki bədənində gözəgörünməz yay işə düşdü.

‒ Mister Kornblö, siz üç məktəbli qızla söhbət üçün onları yanınıza çağırtdırmısınız. Səhv etmirəmsə, bu, çərşənbə axşamı noyabrın üçündə olub?

‒ Bəli.

‒ Sizə bu əhvalat barədə müdafiəçisi olduğum müttəhimin guya xüsusi münasibət bəslədiyi, hazırda isə onun qurbanı hesab edilən Barbara Stenli məlumat verib? ‒ Kevin sualına müsbət cavab gözlədiyi üçün əvvəlcədən başını tərpətdi.

‒ Əlbəttə. Məhz buna görə də mən onları yanıma, direktorun otağına çağırtdırdım.

‒ Söhbəti nədən başladığınızı bizə deyə bilərsinizmi?

‒ Üzr istəyirəm, anlamadım? ‒ Kornblö sualı yersiz hesab etdiyini göstərmək üçün ağzını büzdü.

‒ Siz nəyi aydınlaşdırmaq istəyirdiniz? ‒ Kevin andlılara tərəf yönəldi. ‒ Miss Uilsonun onların yanlarını çimdikləyib-çimdikləmədiyini? Ya da, bəlkə, əlini onların ətəklərinin altına salıb-salmadığını?

‒ Təbii ki, yox. Məgər pedaqoq şagird qızlara belə suallarla müraciət edə bilər…

‒ Elə isə, ‒ Kevin direktorun sözünü kəsdi, ‒ siz konkret olaraq nə barədə sual verirdiniz?

‒ Onlardan Barbara ilə miss Uilsonun münasibətlərində müəyyən… oxşar problemlərin olub-olmadığını soruşdum.

‒ Oxşar problemlərin? ‒ vəkil təkrarladı və sonuncu sözdə üzünü turşutdu.

‒ Bəli.

‒ Deməli, Barbara Stenli rəfiqələrinə guya başına gələnlər barədə danışıb, onlar da əvəzində özlərinin də oxşar «problem»lə üzləşdiklərini söyləyiblər. Hərçənd qızlardan heç biri əvvəllər bu barədə heç kimə bir kəlmə də söz deməyib. Elədir?

‒ Bəli. Məhz belə olub.

‒ Onyaşlı qızda fərasətə bax, rəfiqələrinə necə də təsir edə bilir, ‒ Kevin kinayə ilə söz atdı. Özünü elə göstərdi ki, guya bu sözü elə-belə, havaya dedi. Andlılardan bəzilərinin qaşları qalxdı. Qabaq sırada oturan daz cənab fikirli-fikirli başını yırğaladı və gözlərini direktora zillədi.

Kevin üzünü andlılar əyləşən skamyadan çevirib zaldakı adamları gözdən keçirdi. Fikir verdi ki, arxa sırada oturan hörmətli cənab gülür, gülüşü bütün sifətinə yayılıb, üstəlik, razılıqla başını tərpədir. Bir anlığa Kevin həmin cənabın, bəlkə də, miss Uilsonun qohumu, məsələn, böyük qardaşı olduğunu düşündü.

‒ İndi isə, mister Kornblö, zəhmət olmasa, Lois Uilsonun dərs dediyi fəndən Barbara Stenlinin neçə aldığını məhkəməyə söyləyin.

‒ O ən aşağı – «C» balı alıb.

‒ Ən aşağı bal, ‒ Kevin yenə təkrarladı. ‒ Bəs onun əvvəllər miss Uilsonla problemi olub?

‒ Bəli, ‒ direktor burnunun altında dedi.

‒ Anlamadım.

‒ Bəli, olub. Miss Uilson Barbaranı sinifdə işləmək istəmədiyi və nalayiq sözlər danışdığı üçün iki dəfə mənim kabinetimə yollayıb, ancaq…

‒ Yəni siz demək istəyirsiniz ki, Barbaranın elə əvvəldən miss Uilsondan xoşu gəlmirmiş?

‒ Möhtərəm hakim, etiraz edirəm, ‒ prokuror yerindən sıçradı. ‒ Vəkil şahidi nəticə çıxarmağa təhrik edir.

‒ Etirazınız qəbul olunur, ‒ hakim başını tərpətdi.

‒ Üzr istəyirəm, möhtərəm hakim, ‒ Kevin üzünü yenidən şahidə çevirdi. ‒ Mister Kornblö, gəlin həmin üç qıza qayıdaq. Siz onların hər birinə başına gələn əhvalatı danışmağı təklif etdiniz?

‒ Düşündüm ki, belə yaxşı olar… Bəli.

‒ Demək istəyirsiniz ki, qızlar öz problemləri haqda bir-birinin yanında danışıblar? ‒ Kevin heyrət və şübhə ilə soruşdu.

‒ Bəli.

‒ Sizcə, bu, düzgündür? Demək istəyirəm, qızları ədəbsiz işlər barədə danışmağa vadar etmək, həyəcanlandırmaq nə dərəcədə doğru idi?

‒ Axı bu, araşdırma idi…

‒ Anlayıram. Əvvəllər belə bir şeylə qarşılaşmışdınız?

‒ Xeyr. Heç vaxt. Məhz buna görə həmin hadisə məni bu cür sarsıtdı.

‒ Hadisə üzə çıxacağı təqdirdə onların ciddi problemləri yarana biləcəyi haqda qızları xəbərdar etdiniz?

‒ Əlbəttə.

‒ Siz onlara inandınız, elədir?

‒ Bəli.

‒ Nə üçün?

‒ Çünki onların danışdıqları üst-üstə düşürdü. Üçü də eyni şeyi deyirdi, ‒ Kornblö, deyəsən, özündən və cavabından razı qalmışdı. Ancaq Kevin şahidə yaxınlaşdı və onun üzərinə dalbadal suallar yağdırmaqla hücuma keçdi.

‒ Sizcə, onlar nə deyəcəklərini əvvəlcədən məşq edə bilməzdilər?

‒ Nə?

‒ Yəni onlar əvvəlcədən bir yerə yığışıb nə deyəcəklərini qabaqcadan razılaşdıra bilməzdilər?

‒ Anlamıram, nə demək istəyirsiniz…

‒ Soruşuram, belə bir şey ola bilərdimi?

‒ Tutaq ki…

‒ Siz bir müəllim və direktor kimi uşaqların bu yaşda yalan danışmağa qadir olduqlarını təsdiq edə bilərsinizmi? Əvvəllər belə hallarla rastlaşmısınızmı?

‒ Əlbəttə.

‒ Bəs kollektiv yalana necə, rast gəlmisiniz? Məktəbli qızlar rəfiqələrini satmamaq və cəzalandırılmamaq üçün hərdən hətta bütün siniflə birlikdə yalan danışa bilərlərmi?

‒ Bəli, ancaq…

‒ Yəni bu ola bilərmi? ‒ Kevin hücumu gücləndirdi. ‒ Siz necə düşünürsünüz?

‒ Düşünürəm ki, ola bilər.

‒ Düşünürsünüz?

‒ Necə deyim… mümkün hesab edirəm.

‒ Mümkün hesab edirsiniz?

‒ Bəli.

‒ Qızlarla söhbətdən dərhal sonra siz miss Uilsonu yanınıza çağırtdırıb bütün bu əhvalatı ona danışdınız?

‒ Bəli, əlbəttə.

‒ Bəs onun buna münasibəti necə oldu?

‒ O heç nəyi inkar etmədi.

‒ Demək istəyirsiniz ki, o, vəkili yanında olmadan bu mövzuda danışmaqdan imtina etdi, elədir?

Kornblö yerində qurcalanmağa başladı.

‒ Belə deyil? ‒ Kevin əl çəkmirdi.

‒ Bəli, o məhz belə cavab verdi.

‒ Bundan sonra siz hərəkətə keçib məktəb nəzarətçisinə, sonra isə polis rəisi və dairə prokuroruna bu barədə xəbər verdiniz?

‒ Bəli. Qayda belədir. Biz belə hallarda necə davranmaq lazım olduğu barədə məktəb şurasının göstərişlərinə əməl edirik.

‒ Beləliklə, siz araşdırmaları davam etdirmədiniz. Bəs başqa şagirdləri dindirmədiniz?

‒ Əlbəttə ki, yox.

‒ Miss Uilsona qarşı rəsmi olaraq heç bir ittiham irəli sürülməmiş siz onu işdən kənarlaşdırmısınız, elədir?

‒ Artıq dediyim kimi…

‒ Zəhmət olmasa, suala cavab verin.

‒ Bəli.

‒ Bəli! ‒ Kevin bunu o tərzdə təkrarladı ki, sanki direktor bütün günahlarını boynuna almışdı. Vəkil sözünün təsirini gücləndirmək üçün qısa ara verib gözlərini Kornblödən ayırdı, andlılara tərəf baxdı və gülümsündü. Sonra yenidən direktora müraciət etdi:

‒ Mister Kornblö, sizin əvvəllər miss Uilsonla dərs dediyi sinifdə tərtibat işləri ilə bağlı xoşagəlməz söhbətləriniz olub?

‒ Hə, ona töhmət verməli olmuşam.

‒ Nə üçün?

‒ Sinif otağındakı elanlar lövhəsi çox balaca idi, standartlara cavab vermirdi.

‒ Deməli, siz onu bir müəllimə kimi tənqid edirdiniz?

‒ Sinif otağının tərtibatı müəllimin işinin, onun keçdiyi dərsin səmərəliliyinin ən vacib göstəricilərindən biridir, ‒ Kornblö lovğalıqla cavab verdi.

‒ Ay-dın-dır, ‒ vəkil sözü uzadıb dedi. ‒ Amma miss Uilson elanlar lövhəsinin vacibliyi barədə sizin fikirlərinizi bölüşmürdü.

‒ Xeyr.

‒ O sizin xasiyyətnamədə yazdığınız kimi «səhlənkar» idi?

‒ Təəssüf ki, indiki müəllimlərin əksəriyyəti kolleclərdə əvvəlki təhsili almırlar.

Bunu deyib Kornblö saymazyana tərzdə güldü. Kevin başını tərpətdi.

‒ Həqiqətən də, nə üçün ətrafdakıların hamısı bizim kimi olmasın? ‒ Kevin ritorik sual verdi. Zaldakılar gülüşdülər. Hakim narazı halda əlindəki çəkici masaya vurdu.

‒ Bundan başqa, siz, deyəsən, miss Uilsonun geyimini də tənqid etmişdiniz, elə deyilmi?

‒ Düşünürəm, o gərək daha mühafizəkar geyinəydi. Bilirsiniz, məktəbə nə geyib gəlirdi? Cins şalvar, dekolte paltar. Əyninə elə köynəklər taxırdı ki, qarnı görünürdü. Bir də deşilmiş, üzr istəyirəm…

‒ Göbəyi?

‒ Bu barədə danışmaq belə istəmirəm!

‒ Siz insan bədənindəki bu yeri nalayiq hesab edirsiniz?

‒ Mətləbə keçin! ‒ hakimin gur səsi eşidildi.

‒ Halbuki, ‒ Kevin səsini bir qədər yüksəldib sözünə davam etdi, ‒ miss Uilsonun bilavasitə tabe olduğu kafedra müdiri onun pedaqoji qabiliyyətini yüksək qiymətləndirirdi. O, son hesabatında miss Uilson haqda belə yazıb… ‒ Kevin əlində tutduğu kağıza baxdı, ‒ «…uşaqların qəlbinə yol tapan, onların daxili aləmlərini başa düşən insandır. Bütün çətinliklərə rəğmən rəhbərlik etməyi bacarır və uşaqları xeyirxah, gözəl əməllərə sövq edir», ‒ vəkil gözünü sənəddən çəkdi. ‒ Nə deyə bilərsiniz, cənab direktor? Gözəl xasiyyətnamədir, elə deyilmi?

‒ Elədir, amma dediyim kimi…

‒ Mənim daha sualım yoxdur, möhtərəm hakim!

Vəkil yerinə qayıtdı. Özünü elə aparırdı ki, guya o qədər hirslidir ki, az qalır tüstüsü təpəsindən çıxsın. Kevin situasiyaya uyğun haldan-hala düşməyi çox yaxşı bacarırdı. Bu onun vəkil fəndlərindən sadəcə biri idi.

Hamının gözü indi Kevinə zillənmişdi. Kevin özü isə arxa sırada oturan qəşəng geyimli kişiyə nəzər yetirdi və gördü ki, onun üzündəki təbəssümü heyranlıq əvəz edib. Vəkil özündə qeyri-adi ruh yüksəkliyi hiss etdi.

Miriam isə, əksinə, dilxor halda oturmuşdu. Az qala ağlayacaqdı. Kevin ona baxanda arvadı tez gözlərini çəkdi.

«O mənə görə xəcalət çəkir, ‒ Kevin düşündü. ‒ O, hələ də mənə görə xəcalət çəkir. Aman Allah, bəs mən bunları kimin üçün edirəm?!»

‒ Mister Balm, ‒ hakim prokurora müraciət etdi, ‒ sizin mister Kornblöyə sualınız var?

‒ Xeyr, möhtərəm hakim. Biz Barbara Stenlini dəvət etmək istərdik, ‒ dairə prokurorunun səsində ümidsizlik hiss olunurdu.

Kevin yüngülcə Lois Uilsonun əlinə toxundu, bu onu sakitləşdirmək üçün idi. Vəkil ittihamçı tərəfi məcbur etmişdi ki, əsas şahidi çağırsın.

Çox keçmədən qıvrım xurmayı saçları olan koppuş bir qız ifadə vermək üçün irəli çıxdı. O, qolu büzmə haşiyəli və yaxalıqlı açıq-mavi rəngdə don geyinmişdi. Gen paltar qızın köklüyünü bir qədər gizlədirdi.

Barbara tərəddüd içində öz yerində əyləşdi və and içmək üçün əlini qaldırdı. Kevin başını tərpətdi və Martin Balma baxdı. Qızın məhkəməyə hazırlıqlı gəldiyi və onu nə gözlədiyini anladığı aşkar hiss olunurdu. Aydındır ki, prokuror da «ev tapşırığı»nı yaxşı yerinə yetirmişdi, ancaq Kevin daha yaxşı hazırlaşmışdı və bu, bəhrəsini verməli idi.

‒ Barbara, ‒ Martin Balm qıza yaxınlaşıb sözə başlamaq istədi. Ancaq hakim prokurorun sözünü kəsdi:

‒ Bir dəqiqə, mister Balm, ‒ daha sonra Barbara Stenliyə tərəf əyildi. ‒ Barbara, indicə niyə and içdiyini bilirsənmi? Sən həqiqəti deməyə and içdin…

Barbara zala ötəri nəzər yetirib üzünü hakimə çevirdi və başını tərpətdi, yəni «bilirəm».

‒ Sənin dediklərinin nə qədər vacib olduğunu necə, başa düşürsənmi?

Qız yenə razılıq əlaməti olaraq başını yırğaladı, amma bu dəfə əvvəlki qədər inamlı olmadığı aydın sezildi. Hakim kreslosunun arxasına söykənib dedi:

‒ Davam edin, mister Balm.

‒ Təşəkkür edirəm, möhtərəm hakim, ‒ prokuror bunu deyib şahidə yaxınlaşdı.

Ucaboy, arıq prokuror siyasi karyera qurmaq fikrində idi və gələcəyə ümidlə baxırdı. Odur ki bu məhkəmə işi onu çox narahat edirdi. Prokuror əvvəlcə Kevinlə Lois Uilsonun sövdələşməyə razı olacaqlarını düşünmüşdü, ancaq onlar bundan imtina etmişdilər və indi mister Balmın yalnız onyaşlı qızların şahid ifadələrinə bel bağlamaqdan başqa çıxış yolu qalmamışdı.

‒ Barbara, həmin gün mister Kornblöyə dediklərini məhkəməyə danış. Özü də tələsmədən.

Barbara dərhal Loisə baxdı. Kevin müdafiə etdiyi müəlliməyə şahid ifadəsi verəcək bütün qızların, ələlxüsus da Barbara Stenlinin dediklərini təsdiqləyəcək şagirdlərin düz gözlərinin içinə baxmağı tapşırmışdı.

‒ Bilirsiniz… hərdən incəsənət dərslərində…

‒ İncəsənət? ‒ prokuror onun sözünü kəsdi. ‒ Bu nə deməkdir, Barbara?

‒ İncəsənət, yəni rəsm, oxu və nəğmə… Biz hamımız ya rəsm, ya da nəğmə müəlliminin yanına gedirik, ‒ qız, demək olar ki, gözlərini yumub cavab verdi. Kevin qızın hər şeyi əvvəlcədən öyrədildiyi kimi etməyə çalışdığını anladı. O, zala nəzər saldıqda bəzi adamların gülümsədiyini, məktəbli qıza xüsusi rəğbət bəslədiklərini də aydın gördü. Bircə arxa sıradakı kişi Barbaraya qərəzlə, hətta qəzəblə baxırdı.