Kitabı oxu: «Nauka potwierdza – 6. Zbiór artykułów naukowych»

Editor Андрей Тихомиров

ISBN 978-5-0059-6856-2 (т. 6)

ISBN 978-5-0059-5697-2

Created with Ridero smart publishing system

Zasiedlenie Syberii

Syberia jest częścią azjatyckiego terytorium Rosji od Uralu na Zachodzie po pasma górskie zlewni Pacyfiku na wschodzie i od wybrzeży Oceanu Arktycznego na północy Po podwyższone stepy Kazachstanu i granicę Mongolii na południu. Teren Syberii jest bardzo zróżnicowany. W jej obrębie wyraźnie wyróżniają się 4 duże regiony geomorfologiczne: Nizina Zachodniosyberyjska, Płaskowyż Środkowosyberyjski, góry południowej Syberii i system gór północno-wschodnich (kraj Wierchojańsko-Kołymski).

Pierwsze ślady pobytu człowieka na Syberii pochodzą z epoki kamienia. Stanowiska prymitywnego człowieka z epoki górnego paleolitu są otwarte na rzekach: ob, Angar, Jenisej, pod Irkuckiem, w Transbaikalii. Badania archeologiczne na Angarze i Jeniseju wykazały, że te odległe wschodnie obszary pod koniec czasów solutrejskich i wczesnych Madeleine są infiltrowane przez człowieka, który posiadał kulturę bardzo zbliżoną do kultury górnego paleolitu na Równinie Rosyjskiej. Najwcześniejszym z zabytków tego rodzaju jest osada znaleziona w mieście Irkuck, gdzie wraz z kośćmi nosorożca, renifera i innych czwartorzędowych zwierząt znaleziono zdobione produkty z kła mamuta, a także narzędzia kostne i kamienne, w tym spiczaste, które przypominały, sądząc po opisie, solutrejskie spiczaste Europy. Nieco późniejsze, solutrejsko-Madeleine, to znaleziska w Bureti, nad rzeką Angara oraz we wsi Malta nad rzeką Belaya-dopływem Angary, gdzie odkryto pozostałości typowych osad górnego paleolitu, w których żyli łowcy mamutów, nosorożców, reniferów, dzikich koni i byków. Jedno z paleolitycznych mieszkań znalezionych w Bureti miało w planie kształt prostokąta o lekko zaokrąglonych narożnikach. Na krawędziach mieszkania, bezpośrednio nad zagłębieniem podłogi, pionowo wkopano kości udowe mamuta. Dla większej stabilności zostały one zaklinowane w dołach przez inne kości i płytki wapienne. Kości te służyły jako filary lub ograniczniki dachu mieszkania. Z mieszkania na zewnątrz prowadził wąski chodnik, również wyposażony na krawędziach symetrycznie rozmieszczonych kości udowych mamuta. Wewnątrz umieszczono palenisko zachowane w postaci ciągłego nagromadzenia masy popiołu. Dach mieszkania został zaaranżowany z rogów renifera. Zbliżone konstrukcyjnie mieszkania istniały w pobliskim Maltańskim parkingu nad rzeką Białą.

Sądząc po ocalałych pozostałościach, mieszkania Bureti i Malty są uderzająco bliskie zimowym pół-podziemnym mieszkaniom plemion arktycznych z XVII—XVIII wieku. takie były na przykład valkary lub dosłownie «domy ze szczęk wieloryba» u osiadłych Czukczów. Szkielet walkarów, jak sama nazwa wskazuje, służył jako szczęki wieloryba, a ściany zostały zbudowane z kręgów i innych dużych kości tego zwierzęcia. Opisane przez rosyjskich podróżników pod koniec XVIII w. walkary Czukczów pokrywają się z paleolitycznymi mieszkaniami Bureti nie tylko pod względem technik budowlanych, ale także pod względem wielkości, konturów i tak charakterystycznych szczegółów, jak obecność filarów zaklinowanych w dołach dla stabilności kamieniami.

W mieszkaniach Bureti i Malty pozostały porzucone lub zagubione przez ich mieszkańców liczne kamienne narzędzia zbliżone do Wczesnomadleńskich Europy Wschodniej i Zachodniej, a także bogate Zestawy biżuterii i wyrobów artystycznych, w tym rzeźbione wizerunki kobiet i latających ptaków.

Na skałach w dolinie rzeki Leny, w pobliżu wioski Shishkine, pod ochroną kamiennych gzymsów ocalały wykonane czerwoną farbą wizerunki wymarłych zwierząt czwartorzędu-dzikich koni i prymitywnego byka, których kości znajdują się w warstwach paleolitycznych stanowisk.

Jednak już w tych osadach, niezwykle zbliżonych do europejskich, znajdują się takie cechy kulturowe, które nie są charakterystyczne dla górnego paleolitu Europy.

Dokładne i szerokie wykopaliska wielu osad (afontova Gora w Krasnojarsku, Kaiskaya Gora w Irkucku, Shishkina Makarov nad Leną, Oshurkovo i Niangi nad Selenga, Srostki w Ałtaju) wykazały, że wszędzie na tym rozległym obszarze wschodniej Syberii w górnym paleolicie gwałtownie zmieniają się zarówno formy, jak i technika wytwarzania wyrobów kamiennych. Większość narzędzi kamiennych jest tutaj reprezentowana przez rzeczy zupełnie nietypowe w porównaniu z europejskimi. Są to przede wszystkim duże, półksiężycowe skrobaki z wypukłym łukowatym ostrzem, a także masywne narzędzia tnące z całych podłużnych żwirów, których jeden koniec jest poprzecznie rozdrobniony w strome, prawie pionowe ostrze, zwykle tylko nieznacznie poprawione tapicerką. Bardzo charakterystyczne dla osad tego rodzaju są osobliwe produkty typu Skobel, wykonane z całych żwirów, w których na jednym końcu szerokie wióry skierowane z obu stron tworzą szerokie ostrze w kształcie klina.

Jeszcze bardziej nieoczekiwany jest fakt, że w górnym paleolicie Syberii znajdują się takie techniki i narzędzia, które w Europie i Azji Środkowej są znane tylko w czasach mustierskich. Takie są na przykład nukleotydy archaicznego typu dysku; z usuniętych z nich szerokich i masywnych płyt o trójkątnych konturach wyróżniono spiczaste końce o równie archaicznym wyglądzie, podobnym wyglądem do spiczastych ostrzy mustierskich. Często takie spiczaste są tak podobne do mustierskich, że można je odróżnić tylko po materiale. Równie charakterystyczne dla syberyjskiego górnego paleolitu w swym archaicznym wyglądzie są Scrabble, których formy i charakter dekoracji ponownie powtarzają formy specyficzne dla mustierskich zabytków Zachodu.

Jednak w osadach syberyjskich dobrze znana była technika górnego paleolitu oddzielania długich płyt w kształcie noża o regularnych równoległych powierzchniach na grzbiecie. Znajdują się tu wyroby kamienne o bardzo doskonałych i późnych w porównaniu z europejskimi kształtach: stożkowe i pryzmatyczne zarodki o regularnym kroju, wąskie i długie ostrza w kształcie noża, cienkie punkty. Istnieją ponadto proste i szorstkie w porównaniu do siekaczy europejskich. Istnieją miniaturowe skrobaki, często w kształcie dysku, podobne do późniejszych (azilskich) skrobaków Europy Zachodniej. W warstwach górnopaleolitycznych osad Syberii, wraz z narzędziami typu mustierskiego, znajdują się również typowe dla górnego paleolitu wyroby kostne, w tym tak zwane «różdżki wodzów», a także ząbkowane harpuny płaskich form azylowych i szpice kostne, które służyły jako groty włóczni lub rzutek.

Wyroby górnopaleolityczne z Syberii: 1-Nucleus typu pryzmatycznego; 2-zgrubienie z płaskich kamyków; 3 – końcówka w kształcie liścia laurowego; 4 – harpun kostny; 5 – końcówka liniowa; 6-spiczasty punkt. 1, 2 i 6 – z Transbaikalii; 3, 4 i 5 – z góry Verkholensk, w pobliżu Irkucka. Historia świata, T. I, redaktor naczelny E. M. Zhukov, M., Państwowe wydawnictwo literatury politycznej, 1956, s. 79

Zmienia się materiał, z którego wydzielano kamienne narzędzia. Dawniej w grę wchodził głównie lokalny krzemień szary i czarny zalegający w wapieniach. Teraz głównym surowcem dla mistrzów epoki kamienia są głazy kwarcytu, kamyki" czarnego i zielonego łupka jaspisowego, zebrane na brzegach Angary, Selengi, Leny, Jeniseju i innych rzek syberyjskich.

Zmiany w kulturze obejmują nie tylko dziedzinę techniki wytwarzania narzędzi kamiennych i kostnych; prawie całkowicie znika bogata wcześniej Sztuka; zmienia się charakter osiedli; zamiast rozległych stałych mieszkań rozprzestrzeniają się, niewidoczne, lekkie przenośne namioty-zarazy.

Najnowsze odkrycia wykazały, że kultura podobna do górnego paleolitu Syberii istniała jednocześnie u podnóża Uralu (nad rzeką Chusovą), Ałtaju i północnego Kazachstanu, a także wzdłuż górnego biegu rzeki Irtysz. Na południe i wschód od jeziora Bajkał zabytki kultury górnego paleolitu, takie same jak angaro-Jenisej, można prześledzić w dorzeczu rzek toli i Orkhon (na terytorium Mongolii). Tutaj ściśle łączą się z górnym paleolitem północnych Chin.

Zabytki neolitu są odkryte we wszystkich regionach Syberii. W III tysiącleciu p. n. e. żyjące u podnóża Sayan i Ałtaju plemiona rasy kaukaskiej zajmowały się hodowlą bydła i nauczyły się przetwarzać metal (miedź i brąz), podczas gdy ludność bardziej północnego pasa leśnego była nadal w fazie neolitu. W około 2 tysiącleciu p. n. e. cały stepowy i leśno-stepowy pas Syberii od Uralu do Transbaikalii był zamieszkany przez plemiona hodowców bydła, którzy byli dobrze zaznajomieni z wydobyciem i obróbką miedzi i brązu, a część plemion zachodniosyberyjskich posunęła się na wschód do Jeniseju (kultura Andronowa). Pod koniec 2 tysiąclecia pne. mi. obcy z Południowego Wschodu-mongoloidy wlali się do środowiska rdzennej ludności Kotliny Minusińskiej, aw kulturze materialnej tego czasu można prześledzić pewne podobieństwa z kulturą Chin (kultura Karasuk). Rozwój pasterstwa przyczynił się do przejścia plemion południowosyberyjskich z epoki brązu z matriarchatu na patriarchat. Na północy rozwój stosunków społecznych przebiegał wolniej, a u niektórych plemion (np., u Czukczów, koryaków itp.) Przejście to znacznie się opóźniło. W 1 tysiącleciu pne narzędzia z brązu przeniknęły już do niektórych północnych regionów leśnych (co wskazuje na związek plemion pasterskich ze stepami leśnymi z łowcami tajgi), pod koniec tego okresu opanowano obróbkę żelaza. Rosło Rolnictwo ćmy (na południu nawet przy sztucznym nawadnianiu) i pasterstwo, które na obszarach stepowych przybierało nową formę koczowniczą.

2 Połowa 1 tysiąclecia pne. e. to okres wojen grabieży, tworzenia sojuszy plemiennych i wyodrębniania arystokracji plemiennej. Do tego czasu należy pojawienie się bogatych Kurhanów szlachty plemiennej (Kultura Pazyryk), które zawierały dużą liczbę importowanych rzeczy i doskonałe przykłady lokalnej sztuki użytkowej (na przykład styl zwierzęcy).

Plemiona Sayan-Ałtaj z tego czasu są wymienione w chińskich kronikach pod nazwą dinlinów, którzy na przełomie 3 i 2 wieku pne. e. zostały podbite przez Hunów. Od tego czasu Południowa Syberia od Ałtaju do Transbaikalii stała się północnym krańcem posiadłości Hunów. W tym okresie nasilił się wpływ kultury chińskiej na plemiona syberyjskie, o czym świadczą znaleziska na terenie Syberii chińskich przedmiotów i monet. Możliwe, że rezydencja jednego z namiestników Hunów (byłego chińskiego dowódcy Li Linga) znajdowała się w pobliżu ujścia rzeki Abakana, gdzie odkryto i zbadano ruiny chińskiego budynku z 1 wieku. p. n. e.

Pod naporem Hunów część plemion Gien-gunei przeniosła się z północno-zachodniej Mongolii na Jenisej, a dinlinowie zostali częściowo zepchnięci na północ i północny zachód, przynosząc tam swoją wyższą kulturę; pozostali na miejscu zmieszali się z kosmitami-mongoloidami.

Na zachodniej Syberii, w wyniku przemieszczania się wzdłuż dużych dróg wodnych plemion pasterskich leśno-stepowych (uważanych przez współczesnych badaczy za ugramów) przez strefę tajgi na Daleką Północ, w dolnym biegu ob rozwija się szczególna kultura, która łączy cechy Południowe i arktyczne. Jednocześnie na obszarach oddalonych od wielkich rzek zachowała się wciąż Północna kultura archaiczna.

Dominacja Hunów na południowej Syberii zakończyła się na początku 1.tysiąclecia naszej ery 1. połowa tego tysiąclecia była erą dodawania i dominacji w Azji Środkowej nowych, kolejnych sojuszy plemiennych (xianbi, rouhan). Do 6 wieku. Turcy ałtajscy tu-Gyu nasilili się. W połowie 1 tysiąclecia n. e.w Prisayan (przodkowie Khakas), kurykan lub guligan, w Bajkale (przodkowie Buriatów-Mongołów i Jakutów), Mohe nad Amurem i Primorye (przodkowie Amur Tungus, potomkowie ileu) i wiele innych. W 8 W. tu-gu zostali pokonani przez Ujgurów, a w 9 w. na ich miejsce wkroczyli nasileni do tego czasu jenisejscy Kirgizi, których chińscy kronikarze nazywali hagas (Khakas).

W Buriacji znaleziono najstarszy pochówek z epoki brązu w południowo-wschodnim Sajanie

Archeolodzy z Irkuckiego Narodowego Uniwersytetu Technicznego (IRNITU) odkryli w Buriacji ponad 30 obiektów rytualnych i najstarszy w południowo-wschodnim Sayan pochówek z późnej epoki brązu, donosi serwis prasowy uczelni.

«Archeolodzy przeprowadzili wykopaliska w regionie Okinsky w Buriacji. Odkryli ponad 30 obiektów rytualnych i najstarszy w południowo-wschodnim Sayan pochówek człowieka z późnej epoki brązu» – czytamy w raporcie.

Na Uniwersytecie wyjaśniono, że pochowany nie leżał w tradycyjnym grobowcu, ale na powierzchni ziemi pod kamiennym kopcem otoczonym pierścieniem. W pobliżu klatki piersiowej zmarłego znaleziono czerwone i żółte kamienie. Naukowcy uważają, że znaleziska mają święte znaczenie. Ponadto pochówek odróżnia się od znanych już w Bajkale tym, że szkielet jest skierowany głową na południowy wschód. Podobne pochówki, ale z orientacją ciała na północny zachód, archeolodzy znaleźli na północy Khubsugul w Mongolii.

Naukowcy poinformowali, że kości są słabo zachowane, dlatego trudno jest ustalić podłogę pochowanego – wiadomo, że był to nastolatek. Próbki szczątków naukowcy przekazali kanadyjskiemu naukowcowi Ange Weberowi, który wykona analizę radiowęglową w laboratorium Uniwersytetu Oksfordzkiego. Pozwoli to określić wiek znaleziska.

Archeolodzy odkryli również 34 konstrukcje w kształcie Kopca. Średnice kopców wynoszą od czterech do sześciu metrów. Część cenotafów ucierpiała podczas wznoszenia nowoczesnych domów. Miejscowi używali do budowy murów, które znajdowali w ogrodach warzywnych.

https://ria.ru/20210816/pogrebenie-1745889416.html

W 2 połowie 1 tysiąclecia n. e. na południowej Syberii powstają pierwsze formacje państwowe, rozprzestrzenia się pismo Tureckie (inskrypcje Orkhono-Jenisej) i powstaje dość wysoka kultura oparta na płużnym nawadnianym rolnictwie lokalnych plemion i koczowniczym pasterstwie dominujących plemion tureckich. W tej epoce Południowa Syberia była związana stosunkami handlowymi i politycznymi z Chinami (okres dynastii Tang). Dominujące plemiona południowosyberyjskich stowarzyszeń państwowych podporządkowały sobie leśne plemiona łowieckie, umieszczając je w pozycji zależnych «kyshtymów» i nakładając hołd w postaci futra, który spełniał się na rynkach południowych.

Państwo Jenisej Kirgizów na początku X wieku. został również osłabiony przez wojny z khitanami i rozpadł się na dwa małe chanaty, które na początku XIII wieku. również zostały podbite przez Mongołów. Chakasi i tuwińczycy po pierwszym podboju ich przez Mongołów (trwającym od 1207 do 1209 r.) wielokrotnie wznosili Bunty i ostatecznie zostali podbici dopiero w 1270 r.

W połowie XIII wieku. cała Syberia, z wyjątkiem skrajnych północnych regionów, stała się częścią Imperium Mongolskiego, przy czym Wschodnia Syberia, w tym Sajanie, weszła do Jagatai (Chagatai) Ulus, a zachodnia, w tym Ałtaj, do Ulus Jochi (Złota Horda). Po upadku Złotej Ordy w XV wieku. w zachodniej Syberii powstał Chanat syberyjski (syberyjska Jurta, Królestwo Syberii). W 13—14 wieku. terytorium chanatu syberyjskiego o nazwie «Ibiri» było częścią Ulus Jochi, w 1 połowie 15 wieku.-część Uzbeckiej potęgi Abulhaira. Następnie podlegała murzom nogajskim. Pod koniec 15 W. władzę na Syberii przejął IBAK (Ibrahim), uważany za założyciela niezależnego chanatu syberyjskiego., obejmującego na południu Step Barabiński, a na północy sięgający niemal do Oceanu Arktycznego. Stolicą chanatu było pierwotnie miasto Chingy-Tura (w miejscu dzisiejszego miasta Tiumeń). Głównym rdzeniem ludności chanatu były plemiona mówiące po turecku, spokrewnione z Kazachami i południowymi ałtajami i znane pod nazwą «Tatarów syberyjskich», a ugro-fińskie plemiona tajgi płaciły im daninę. Głównym zajęciem ludności było koczownicze pasterstwo; było łowiectwo, rybołówstwo, bortnictwo. Chanat składał się z szeregu okręgów feudalnych (Ulus). Na czele państwa stał Khan. Opierając się na wsparciu Hordy Nogai, Chanat syberyjski próbował rozszerzyć swoje wpływy na Kazań. Za Chana Ibaka nawiązano stosunki z wielkim księciem moskiewskim Iwanem III. Na początku 16 wieku. władza przeszła na Chana Mahometa z lokalnej dynastii «tayougina Rod», który przeniósł stolicę z Chingy-tura do miasta Kaszlik. Po podboju chanatu kazańskiego przez Rosję Chan syberyjski Ediger w 1555 r. uznał się za wasala Moskwy i zobowiązał się do płacenia corocznej daniny. W latach 60. TRON Chana przejął Carewicz Kuczum z shibanu, który przestał płacić daninę i zdobył szlaki rzeczne biegnące z Syberii na Ural. W wyniku kampanii rosyjskich oddziałów wojskowych pod dowództwem Jermaka Kuczum zostało pokonane, a jego stolica została zdobyta w 1581 r. pod koniec XVI wieku kilka oddziałów wojsk rosyjskich zostało wysłanych na Syberię pod dowództwem wojewodów moskiewskich, którzy zbudowali szereg fortec na terytorium chanatu (Tiumeń, Tobolsk, Wierchoturie, tura), aw 1598 r. ostatecznie pokonali Kuczuma. Przystąpienie chanatu do Rosji przyspieszyło rozwój stosunków feudalnych wśród ludów Syberii, przyczyniło się do wzrostu sił wytwórczych i przyczyniło się do Zbliżenia narodowości syberyjskich z narodem rosyjskim.