Z kurzem krwi bratniej…

Henryk Sienkiewicz

Z kurzem krwi bratniej…

Ksiądz Kamiński, za młodych lat żołnierz i kawaler wielkiej fantazji, siedział pod starość w Uszycy i parafię restaurował. Ale że kościół był w zgliszczach, a parafian brakło, zajeżdżał ów proboszcz bez owieczek do Chreptiowa i po całych tygodniach tam przesiadując, rycerstwo pobożnymi naukami budował.

Wysłuchawszy więc z uwagą opowieści pana Muszalskiego, w kilka wieczorów później tak ozwał się do zgromadzonych:

– Lubiłem ja zawsze słuchać takowych opowiadań, w których żałosne przygody szczęśliwy swój koniec mają, gdyż widoczna

1

1

widoczna

 (daw.) – widoczne jest.

 z nich, że kogo boża ręka piastuje, tego z łowczych obieży

2

2

obież

 – matnia; zasadzka.

 wyzuć każdego czasu potrafi i choćby z Krymu pod spokojny dach zaprowadzi.

Dlatego niech każdy z waściów raz na zawsze to sobie zakonotuje

3

3

zakonotować

 – tu: zapamiętać.

, iż dla Pana Boga nie masz nic niepodobnego

4

4

niepodobny

 (daw.) – tu: nieprawdopodobny.

, i niechże w najcięższych nawet terminach

5

5

termin

 (daw.) – tu: doświadczenie, cierpienie, tarapaty.

 ufności w Jego miłosierdzie nie traci.

Ot, co jest!

Chwali się to panu Muszalskiemu, że prostego człeka braterską miłością pokochał. Przykład tego dał nam sam Zbawiciel, który, z królewskiej krwi pochodząc, przecie prostaków kochał, wielu z nich apostołami mianował i do promocji

6

6

promocja

 – tu: wywyższenie.

 im dopomógł, tak że owi teraz w senacie niebieskim zasiadają. Lecz co inszego jest miłość prywatna, a co inszego generalna jednej nacji

7

7

nacja

 – naród.

 ku drugiej, którą to generalną Pan nasz Zbawiciel nie mniej pilnie obserwować

8

8

obserwować

 (daw., z łac.

observare

) – tu: zachowywać, strzec, szanować.

 nakazał. A gdzie ona? Kiedy, człeku, rozglądniesz się po świecie, to taka wszędy zawziętość w sercach, jakoby ludzie diabelskich, nie boskich przykazań słuchali.

– Mój jegomość – odrzekł pan Zagłoba – trudno nas przekonasz, abyśmy Turczyna, Tatara lub innych barbarów

9

9

barbarowie

 – barbarzyńcy; dzicy.

 miłować mieli, którymi i sam Pan Bóg zgoła brzydzić się musi.

– Do tego ja waści nie namawiam, jeno to utrzymuję, że dzieci

eiusdem matris

10

10

eiusdem matris

 (łac.) – tej samej matki.

 kochać się powinny, a owóż zamiast tego od chmielnicczyzny

11

11

chmielnicczyzna

 – powstanie Kozaków pod wodzą Chmielnickiego w 1648 r.

, czyli od trzydziestu lat, wszystkie te kraje z krwi nie osychają.

– A z czyjej winy?

– Kto się pierwszy do niej przyzna, temu pierwszemu Bóg ją odpuści.

– Jegomość dziś szatki duchowne nosisz, a za młodu bijałeś rebelizantów

12

12

rebelizant

 – rebeliant, buntownik.

 jakośmy słyszeli, wcale niezgorzej…

– Bijałem, bom był powinien, jako żołnierz, i nie to mój grzech, ale to, żem ich przy tym jako zarazy nienawidził. Miałem swoje prywatne racje, o których nie będę wspominał, bo to dawne czasy i rany owe zaschły. W tym się kajam

13

13

kajać się

 – uznawać swoje winy.

, żem nad powinność czynił. Miałem pod swoją komendą sto ludzi z chorągwi pana Niewodowskiego i często luzem chodz