Па той бок

ЧАСТКА ПЕРШАЯ

«ДАВЯРАЮЧЫ ПУСТАЦЕ»

Бардовыя адценні сталі парушаць маю цемру. Цяжкія павекі з цяжкасцю паддаваліся мне. Стараннасць адкрыць вочы была значна мацней, чым слабасць усяго цела. Мне здавалася, што я чую нейкія чалавечыя крыкі. Водбліскі белага святла ўжо прасочваліся скрозь вейкі. Мне было некамфортна. Святло ад сонечных прамянёў трохі пашчыпвала мае вільготныя вочы. Я адразу ж паспрабаваў іх зберагчы, стварыўшы цень для твару, і далонь мне ў гэтым паспяхова дапамагла. Але, з-за моцнага болю, правая рука чамусьці не слухалася, а спробы падняць яе ўверх увянчаліся поўным правалам. Я адчуў стомленасць. Павекі зноў схавалі ад мяне гэты свет у цемры.

Мяне разбудзіў стук прызямліўшагася металу і мая прытомнасць вярнулася да рэальнасці. Паспрабаваў адкрыць вочы, і на гэты раз я адкрыў іх вельмі хутка. Сонца ўжо свяціла не так яскрава, яно больш не краналася майго твару. Не ведаю, колькі часу я праляжаў так, нерухома, у шэрым асяроддзі халоднага металу.

Амаль усё маё цела хавалася ў цені, толькі ногі грэліся ў сонечным святле. Прыпадняўшы галаву і цела, я агледзеўся. Падцягнуў ногі, сеў, абапіраючыся спіной аб цвёрдую сцяну. Знаходзячыся ў памяшканні, я з цяжкасцю пазнаваў і разумеў гэтае месца. Справа зіхацелі іскры з ірваных аголеных чорных правадоў. А за імі міргалі чырвоныя лямпачкі, шыпелі шэрыя маніторы. Аднак, праз некаторы час я стаў разумець, што знаходжуся ўнутры нейкага касмічнага карабля. Пасля я таксама заўважыў, што за штурвалам нікога не было. Шкло было ўсё ў расколінах і разглядзець тое, што за ім хавалася, мне не ўдавалася. Я знаходзіўся каля дзвярэй, на якіх быў надпіс: «Грузавы адсек». Насупраць была велізарная прабоіна, контур якой яшчэ тлеў ад чырвонага жару, плавіўся шэры метал.

Я паспрабаваў устаць. Паднімаючыся, я адчуў галавакружэнне і сеў назад. Правай рукой я хацеў праверыць ці ўсё ў парадку з маім целам, але адчуваючы ў плячы востры боль, я апусціў яе ўніз. Левая рука была цалей, і я пачаў пільна аглядаць сябе. Мае пальцы слізгалі па галаве, якая аказалася перабінтаванаю. Я апусціў погляд уніз, сагнуў ногі ў каленях, яны былі ў маленькіх парэзах, апрацаваныя нейкай празрыстай маззю. На мне быў надзеты касцюм з белага, ледзь цвёрдага матэрыялу. Пакамечаны. У дадатак запэцканы крывёю. На рукавах і грудзях быў чорны надпіс: «СКР». Што азначаюць гэтыя літары, я не меў паняцця.

Спробы ўспомніць, што ж са мной здарылася і дзе я дакладна цяпер знаходжуся не ўвянчаліся поспехам. Я змог зрабіць здагадку, што гэта з-за моцнага ўдару па галаве, мая памяць стала мяне падводзіць. Па мне было відаць, што я моцна пацярпеў. Вядома, назіраючы за сваім самаадчуваннем і прасторай вакол сябе, пытанняў станавілася ўсё больш. Хто ж аказаў першую медыцынскую дапамогу? Дзе я знаходжуся? Гэтыя пытанні мяне хвалявалі ў першую чаргу.

– Ёсць тут хто? – спакойным голасам прамовіў я ў бок адкрытых дзвярэй.

Услухоўваючыся ў кожны шоргат унутры і па-за карабля, я чакаў адказ.

– Эй? – крыху гучней вымавіў я і скрывіў твар ад галаўнога болю.

Побач працягвалі страляць іскры з правадоў. З-за сцен даносіўся шум калышучых зялёных галінак.

Я павольна, з цяжкасцю падняўся на ногі. Першыя хвіліны стаяць было нязручна, але паступова цела, як і прытомнасть, абвыкала да ўсяго, што рабілася са мной. Я зірнуў на сцяну, што была насупраць. Нібы каламутнае люстэрка, яна адлюстроўвала мой сілуэт. З глыбокім дыханнем, адштурхваючыся ад металічнай сцяны, я зрабіў пару крокаў наперад. Падышоў бліжэй да адбіцця. Паглядзеў на сябе: прастакутная форма твару, шырокі падбародак, тонкія вусны і роўны нос. Злёгку вузкі разрэз вачэй, а над імі навіслі русыя бровы. Галава ў белай тканіны.

Уважліва вывучыўшы сваё адлюстраванне, я вырашыў даследаваць абстаноўку. Пад нагамі, на падлозе, раскіданыя металічныя дэталі і нейкія прадметы. Пераступаючы іх, я вылез з жалезнага памяшкання, праз адчыненыя дзверы, што размяшчаліся непадалёк.

Я цвёрда ступіў на друзлую чырвоную глебу. Наперадзе мяне сустракалі густыя, цёмныя расліны, вялікае лісце цёмна-зялёнага колеру, пакрытае чырвоным пылам. Сціплы вецер тут жа перастаў іх дакранацца, яны стаялі нерухома. З гэтых тропікаў чуўся горкі пах гнілі. Мне стала брыдка дыхаць, я скрывіў твар і адышоў далей. Выйшаў на пустынную паласу, на след, што пакінуў за сабой невялікі касмічны карабель, на якім я, відавочна, здзейсніў экстранную пасадку. Я глядзеў на яго, пазнаваў гэты карабель. А дакладней, я ведаў яго будову – мне не здалося гэта веданне дзіўным.

Адчуваўся стан стомленасці і я прысеў на друзлую глебу. Я не ведаў, што мне рабіць далей. Я працягваў глядзець на сумную цёмную зеляніну. Але мне не давала спакою і ў той жа час палохала толькі пачуццё поўнага бяспамяцтва аб сабе. Я быў незнаёмцам для самога сябе.

Я зноў паглядзеў на шэры касмічны карабель, на задняй дзверы якога былі дзве вялікіх лічбы і адна маленькая літара.

– Дваццаць сем «к». – ціха прамовіў я.

Правае крыло было сарвана, увесь корпус быў пакамечаны. Другое ж крыло ляжала часткова на паверхні, пускала дым. Гледзячы на яго, я спрабаваў яшчэ хоць нешта ўспомніць, але нічога не атрымлівалася. Толькі галава балела, а няведанне яшчэ больш стала раздражняць мяне. Я прыпадняў галаву і ўбачыў, як збягаюцца аблокі ў вялікую хмару, якая рухалася ў мой бок. Цёмна сіняе воблака імкліва расло, набліжалася, змяняючы сваю афарбоўку. А вецер вяртаўся назад да майго атачэння. Ён быў ужо не такі сціплы, наадварот, стаў гарачым і грозным. У некаторых месцах было відаць, як пыл сыпаўся і падымаўся з раслін. Маленькія парушынкі павольна лёталі ў паветры пад магутнымі дрэвамі, падобна рассыпанай пудры. А над верхавінамі гэтых жа велізарных дрэў парушынкі збіраліся разам, паднімаючыся ўсё вышэй і вышэй, ствараючы сабой вялікую пляму пылу.

Хутка нешта адбудзецца з надвор'ем.

Сіняе неба жоўкнула, а хмары нібы паглыналі, заваёўвалі, загароджвалі сабой нябесную прыгажосць.

Мне было неяк не па сабе. Страшна. Нібы пад прымусам, я сядзеў і глядзеў на тое, што адбываецца, хоць трывога шаптала мне, каб я хутчэй схаваўся ад небяспекі, якая насоўвалася.

– Аў! – вымавіў я.

Рэзка тузануўся, здрыганулася левая рука. Нешта ўваткнулася за адкрыты палец падранай пальчаткі. На пальцы я ўбачыў чырвоную кропку, кроў з якой на секунду замерла, а пасля стала сцякаць так хутка, нібы рана была больш убачанай. Я спалохаўся, устаў на ногі. Азірнуцца.

Непрыемны холад прабег па ўсім целе. Каля мяне, у невялікіх зарасніках з буйнымі лістамі, праглядалася чалавечая нага ў запэцканым белым абутку. Падышоўшы бліжэй да хмызнякоў, якія былі мне па пояс, я асцярожна адсунуў адзін з шырокіх лістоў. Перада мной ляжала знявечанае, разадранае цела. У гэтай кашы крыві, костак і мяса, ляжалі часткі таго ж касцюма, што быў на мне. Густая кроў павольна сцякала на сыры пясок. З парваных цягліц тырчала куча костак. Галава была ўвагнутая ў глебу, а побач самотна ляжала вока карага колеру. Яно, нібы жывое, глядзела на мяне. Я цяжка задыхаў. Імгненна вярнуўшы зялёны ліст назад, я схаваў гэтую жудасную карціну. Мае рукі дрыжалі. Адышоўшы на два крокі назад, з раскрытым ротам, я зноў кінуў свой погляд на тырчашчую нагу з кустоў. У маёй галаве тут жа ўсплылі здымкі гэтага мёртвага чалавека. Яны зноў і зноў трывожылі, палохалі мяне. Жудасць. Я адвёў свой позірк ад гэтага месца.

Вакол стала цямней. Шум ветру падымаўся.

Да маіх ног павольна паўзло невялікае жудаснае насякомае, памерам дзесьці з мой кулак. Яшчэ пяць такіх жукоў, спрабавалі акружыць мяне. Яны перабіралі свае тоўстыя лапкі ў мой бок, вылазілі з кустоў скрываўленага цела, працягвалі заганяць мяне ў свой круг. Паторгваючы доўгімі вусамі, яны размаўлялі паміж сабой. Стукалі клюшнямі. Нешта нібы рота адкрывалася і зачынялася ў іх. Адзін з брыдкіх жукоў, які быў бліжэй за ўсіх да мяне, паспрабаваў узляцець. Празрыстыя крылы то выскоквалі з яго чорнага целу, то хаваліся назад.

Я зрабіў некалькі вялікіх і хуткіх крокаў у бок карабля, імкнучыся як мага хутчэй пакінуць адкрытае месца.

З густога пыльнага трапічнага лесу пачуўся грукат, за ім услед рушыў гучны трэск. Ён быў відавочна гучней пагодных з'яў.

– Гэта дакладна не ад ветру! – падумаў я.

Спалохана, я стаў азірацца, пільна глядзець у бок, адкуль зыходзілі выразныя гукі. Але ўсё ўміг суцішылася. Ад гэтага, я стаў яшчэ больш нервавацца. Яшчэ і гэта жудаснае гудзенне жукоў, якія набліжаліся да мяне, чуючы кроплі маёй крыві. Мне было не па сабе. Нечакана зноў вярнуліся лясныя шоргаты лісця і трэск паўсухіх раслін, але цяпер крыху бліжэй, чым яны былі раней. Я спахапіўся, спалохана кінуўся бегчы да карабля. Азіраючыся са страхам па баках, я перастаў глядзець пад ногі. Спатыкнуўшыся ля саміх дзвярэй, паваліўся на цвёрдую глебу. Боль маланкай ускалыхнула мяне, я сціснуў зубы ад болю. Затым паспяшаўся хутка ўстаць, каб працягнуць ісці і ўзлезці на карабель. Глуха загудзела лістота. Станавілася значна цямней, чым раней.

Забраўшыся на борт, я стаіўся ў цёмным куце, што быў паміж кабінай кіравання і грузавым блокам. Непадалёк ляжаў доўгі кавалак тонкага металу. Не ўяўляю, адкуль ён адарваўся, але прыйшоўся вельмі дарэчы. Я, не разважаючы, падняў яго і прыціснуў да сябе. Мяне пужала ўсё: тое, што ходзіць у зарасніках трапічнага лесу, гідкія жукі, мёртвы чалавек і тое, як карабель працягвае тлець у прабоіне. Усё гэта прымушала маё сэрца дрыжаць ад страху. Я доўга сядзеў нерухома, пільна ўслухоўваючыся ў кожны шоргат вакол сябе і зусім забыўся пра маленькую рану на пальцы рукі. Шум павялічваўся, усё бліжэй і бліжэй падбіраўся да мяне, нібы хтосьці, разрэзаўшы вялікую колькасць дрэў, утоптваў іх у зямлю.

Я яшчэ больш сціснуў прадмет, які трымаў у руцэ, рыхтуючыся махнуць ім пры першай жа магчымасці. Я быў гатовы ўдарыць і абараніць сябе ад жудаснага, як мне здавалася, монстра, што прабіраўся да карабля.

Сцямнела як унутры карабля, так і звонку. Ні праз прабоіну ў корпусе, ні праз трэснутае шкло кіравання – я не бачыў амаль нічога. І раптам на маім касцюме загарэўся дысплей, які знаходзіўся на запясце. Я тузануўся ад сіняга святла, зірнуў на дысплей на левай руцэ – на ім адлюстроўвалася нейкае слова. Я зачыніў святло далонню, дысплей патух, увесь шоргат разам знік. Толькі здалёк шумела лісце ад ветру.

– Дзіўна… – падумаў я, – Чаму раптам усе гучныя гукі сціхлі?

Я насцярожыўся, змакрэў. У гэтай цемры станавілася яшчэ страшней, чым пры святле дысплея. Я паспрабаваў вярнуць яго святло, вадзіў пальцамі і далонню па ім, але ён не ўключаўся. Стук аб метал карабля хутка адцягнуў мяне ад дысплея.

Хтосьці ўзлез на борт. Дакладна. Выразны гук, падобны на сокат, станавіўся ўсё гучней. Маленькае святло, якое з'явілася ўслед за гукамі, асвятляла сабой усё больш прасторы. Я заўважыў рухаючы сілуэт, стаў цэліцца ў яго, каб ударыць з усёй сілы. Заскражатаўшы зубамі, я выскачыў і ўзмахнуў цвёрдым прадметам. Удар прыйшоўся незнаёмцу ў спіну. З вялікім грукатам ён паваліўся на падлогу. Я, не чакаючы такога шуму, здрыгануўся. Мне здавалася, што ён будзе ляжаць нерухома некаторы час, але ён пачаў павольна ўставаць.

Я працягваў цэліцца, сціскаць цягліцы, хацеў ужо ўдарыць яшчэ раз, але пачуў.

– Прабачце!? Вам патрэбна дапамога? Я магу вам чым-небудзь дапамагчы?

Я зрабіў пару крокаў назад, спіной упёрся ў сцяну. Паспрабаваў зноў уключыць святло на дысплеі, але той не слухаўся мяне. Я стаў больш актыўна перабіраць пальцамі па яго паверхні. Прыбор паддаўся, і я асвятліў ім прастору перад сабой. Шэрае, худое стварэнне ўстала перада мной спіной. Я застыў на месцы. Яго паказальны палец выпраменьваў чыстае святло. Шэры сілуэт на чорным фоне развярнуўся і стаў сьвяціць прама на мяне. Святло не прыносіла маім вачам дыскамфорт.

– Што ты такое? Не падыходзь!! – гучна вымавіў я і падняў металічную трубу перад сабой.

– Я вінаваты перад вамі, прабачце! Я не хацеў вас напалохаць. Я магу вам чым-небудзь дапамагчы?

– Не падыходзь да мяне! Вось так і стой! Давай, асвятлі сябе. Я хачу бачыць цябе.

Ён павярнуў сваё святло на сябе. Што я ўбачыў? Перад мной стаяў дзіўны шэры робат: у яго быў твар з чалавечымі рысамі, не было паўрукі, сам ён быў не таўсцей мяне; усе канечнасці мелі чалавечую форму; тулава ў верхняй частцы было шырэй, чым унізе. Усе яго часткі злучаліся чорнымі трубкамі і іншымі механізмамі.

Я не ведаў, як паводзіць сябе далей.

– Як вы сябе адчуваеце? – спытаў ён і стаў падбірацца да мяне.

– Хопіць! Стой на месцы. – сказаў я, упэўнена трымаючы моцны прадмет перад сабой.

– Не бойцеся, я не прычыню вам зла. У маю праграму закладзена дапамога і забеспячэнне бяспекі людзям. Я бачу, што вы занадта напружаны і напалоханыя, пульс значна вышэй за норму. Вам варта прысесці і супакоіцца. Яшчэ вам варта прыняць ежу. Тут, на борце, я знайшоў вам ежу, пакуль вы знаходзіліся без прытомнасці.

Пакуль я моўчкі падбіраў патрэбныя словы, робат казаў усё хутчэй і ціха падбіраўся да панэлі кіравання. Там ён націснуў на нейкую кнопку. Цьмянае, трохі мігатлівае святло ўключылася над намі.

– Добра… Хто ты такі? Адкуль ты ўзяўся? Ты ляцеў са мной? – з спалоханым выглядам я задаў некалькі пытанняў.

Робат выключыў свой ліхтарык і павярнуў галаву да мяне.

– Я робат серыі Ф-11, трэцяга пакалення. Мяне стварылі ў карпарацыі СКР, у дзьве тысячы дзевяцьсот дзевяноста восьмым годзе. Быў…

– Стоп, стоп, стоп! – перабіў яго прамову я. – Які зараз год?

– Тры тысячы сямнаццаты год. Другое чэрвеня, чацвер.

Я моўчкі сеў. Робат прыладзіўся насупраць мяне.

– Ты ведаеш, хто я? – пытанне само сабою вырвалася і перарвала цішыню.

– Прабачце, ваша імя і твар мне незнаёма.

– Значыць, ты не са мной быў…калі карабель пацярпеў крушэнне. Ты хоць бачыў, як я тут апынуўся? – працягваў я.

– Я бачыў, як гэты касмічны карабель быў падбіты пад аблокамі, а затым паваліўся на зямлю. Мне спатрэбілася чатыры гадзіны, каб дасягнуць месца крушэння і аказаць вам медыцынскую дапамогу.

– Значыць гэта ты перавязаў мне галаву і апрацаваў раны!? Я ж быў не адзін на караблі. Хтосьці яшчэ ляцеў са мной, яго мёртвае цела ляжыць у некалькіх метрах ад карабля. Калі ты прыбег на дапамогу, дзе ён быў? Ты бачыў яго жывым? Меў зносіны з ім?

Пачуць адказ мне перашкодзілі моцныя гукі крамсаючага лесу. Здавалася, нібы зноў вярнуўся той жа монстар, што палохаў мяне раней. Пасля, пасыпаліся ўдары па ўсім караблі. Звон біў па вушах, раздражняў маю, і без таго хворую, галаву. Быццам сотні, тысячы камянёў б'юцца аб метал.

– Што гэта? – крычаў я. – Што адбываецца?

Робат спакойна сядзеў на месцы, нешта адказваў мне, але я не змог разабраць яго слоў. У гэтым барабанным шуме зусім можна было сысці з розуму. Праз хвілін пяць удары сціхлі, а следам лінуў моцны дождж. Шум залевы закалыхваў мяне, салодкі пах вады ўсыпляў маю прытомнасць.

– Што гэта было…што за грукат?.. – млявым голасам спытаў я.

– Гэта быў буйны град, ледзяныя шары. Для гэтай мясцовасці характэрная з'ява. Баяцца няма чаго, вы ў бяспецы.

Падчас граду, пару кавалкаў лёду заляцелі праз прабоіну і хутка расталі. Я нават не паспеў зарыентавацца, калі адзін круглы шар лёду ўляцеў у мой бок, потым імгненна стукнуўся каля мяне і разляцеўся. Пасля чаго я павярнуўся і ўбачыў дробныя лужыны.

Затым я цяжка паглядзеў на Ф-11, у вачах маіх цямнела… Я засынаў.

Прачнуўся ўжо раніцай наступнага дня. У пятніцу было светла і ціха. Прабоіна ў караблі ўжо не тлела, кроплі дажджу астудзілі яе. Толькі провад па-ранейшаму трохі іскрыў.

У мяне было яшчэ шмат пытаннеў да робата, але які з іх самы важны, я пакуль не разумеў.

Робата Ф-11 паблізу не было, мабыць, ён сышоў. Я ўстаў, падышоў да штурвала, сеў на крэсла. Пры гэтым імкнучыся не рухаць правым плячом, яно яшчэ балела. Цвёрдае, трэснутае шкло насупраць мяне было напаўпразрыстым, светла-карычневым з-за бруду. Агледзеўшы ўсю панэль кіравання, лямпачкі, кнопкі і экраны – я дакладна ведаў, што націскаць. Усё, што мне ўдалося зрабіць, дык гэта пазбавіць провад ад іскраў. Больш добрых навін не было. Нічога не працавала. Кампутары былі пашкоджаны не толькі знешне, але і знутры.

Я працягваў сядзець, чагосьці чакаў. Я ніяк не мог сабрацца з думкамі, але потым успомніў пра працоўны дысплей, пра міні-кампутар на маёй руцэ. Цяпер мне стала куды цікавей. Я стаў праглядаць усё да дробязяў. З усёй карыснай інфармацыі я выявіў толькі адну – кропку прыбыцця, месца, куды я трымаў шлях.

Будучы сканцэнтраваным, я тузануўся ад спалоху. У той момант на борце быў робат. Я нават не пачуў, як ён наблізіўся і напалохаў мяне. Я зашыпеў ад болю ў плячы. Павярнуўся да яго. Не ведаю, дзе ён блукаў, але мне было не да гэтага. Я толькі глядзеў на яго дзеянні. З адной секцыі робат выцягнуў скрынку з лекамі, дастаў нешта з яе. Падышоў да мяне і загаварыў:

– Вам варта гэта выпіць. Ваша плячо вернецца ў здаровы стан.

У першыя секунды я засумняваўся – «а можа ён хоча мяне атруціць?» Ды не, глупства нейкае, за ўвесь гэты час ён не зрабіў нічога дрэннага. Нават аказаў мне першую медыцынскую дапамогу, пасля крушэння.

– Добра. – падумаў я і даверыўся яму.

Я працягнуў руку і выпіў нейкія лекі.

І праўда, белая вадкасць мне вельмі дапамагла. Дзе ён быў раней!? Я стала быць захацеў зняць бінт з галавы, але ён мяне спыніў.

– Стойце! Гаенне раны яшчэ ідзе. Пачакайце, калі ласка, яшчэ тры гадзіны.

Я паслухаўся яго, апусціў рукі, а затым спытаў.

– Хто той мёртвы чалавек, у такім жа касцюме як у мяне? Ён ляжыць за караблём у кустах, мёртвы! Ты бачыў яго?

– Так. У момант майго прыбыцця на месца крушэння, у караблі былі толькі вы. Зусім адны. Таксама, агледзеўшы плошчу падзення, на пяску мной былі заўважаныя сляды крыві, якія вялі ад карабля. Я бачыў мёртвае цела. Металічны аскепак тырчаў у яго грудзях! Выбачайце, але я не змог яму дапамагчы. Яго сэрца, на момант яго выяўлення, ужо не білася.

– Але яго цела знявечанае, я не бачыў там не якога кавалка металу ў грудзях!

– Мноства насякомых, жывёл блукае ў гэтых лясах. Голад і пах крыві прыцягнуў іх да мёртвага цела.

– Зразумеў… Ты ведаеш, дзе гэта? – паказаў яму кропку, тое месца, куды мне трэба дабрацца.

На дысплеі гарэў чырвоны паказальнік і толькі адно слова «Розжыг».

– Так. Мае дадзеныя кажуць, што гэта закрыты жылы горад. Да яго тыдзень шляху. Я гатовы вас туды адвесці. У маёй праграме закладзена карта карпарацыі… Вы можаце давяраць мне.

Я ўстаў, паглядзеў на робата і лёгенька ляпнуў яго па плячы. Праходзячы, Ф-11 павярнуўся да мяне.

– Выдатна, мы адпраўляемся туды як мага хутчэй! – не хачу, каб мяне нешта з'ела ці забіла… Не хачу сядзець тут. Гэта жудаснае месца. Дзіўна толькі, што мяне да гэтага часу не знайшлі. Мабыць, палічылі, што я памёр. – Чуеш, дружа?! Хутка пойдзем, так што ты не прападай! – сказаў я, набліжаючыся да грузавога адсеку.

Робат маўкліва глядзеў на мяне, працягваў стаяць як каменны. А я, тым часам, адкрыў дзверы грузавога адсека. Увайшоў. Унутры было вельмі шмат скрынь розных памераў. Самы вялікі дасягаў тры метра ў даўжыню, і дзесьці па метры ў вышыню і шырыню. Я ж падыходзіў да дробных скрынь, ускрываў іх. У іх мне трапляліся нейкія дэталі рознай канфігурацыі і памераў. Варта адзначыць, што самым карысным для маіх пошукаў была сцяна з ячэйкамі. У іх я знаходзіў шмат ежы і вады.

Адшукаўшы заплечнік пад стаць сваёй форме, я стаў збіраць і класці ў яго патрэбныя рэчы для паходу. Працягваючы ўскрываць скрыні, я памаленьку знаходзіў шмат карысных рэчаў. Усе яны былі падпісаныя, на іх была нанесеная гравіроўка СКР. Таксама мне спадабалася, што на борце была зброя. Гэтая знаходка надала мне ўпэўненасць, нейкі спакой за сябе, абарону ад таго, што мяне пужала. Так як у заплечніку было мала месца, я змясціў у яго самае патрэбнае: ежу, ваду, лекі, пісталет, патроны і яшчэ іншыя дробныя рэчы.

Увесь гэты час Ф-11 стаяў не ўмешваючыся. Нібы цень, ён добра зліваўся з становішчам у памяшканні. Сабраўшы ўсё неабходнае, я паспяшаўся сесці за штурвал. Цела прасіла толькі адпачынку. Некалькі хвілін мы з робатам правялі ў цішыні.

А калі ж я ўстаў і зірнуў у яго штучныя вочы, яны зьвярнуліся да мяне ў адказ. Нячулая машына – вось аб чым я тады падумаў. Яшчэ раз я перагледзеў змесціва заплечніка. Агледзеў сваё цела, раны на нагах былі зацягнутыя, шнары праглядаліся ў парэзах уніформы. Потым я паглядзеў на робата яшчэ раз і спытаў:

– Чаму я ўчора так хутка адключыўся і заснуў падчас дажджу? Я ж зусім не хацеў спаць.

Хоць у мяне было яшчэ шмат пытанняў, я вырашыў не спяшацца з імі, а пакінуць іх на наш сумесны шлях.

– Гэта ўсё ўчорашні дождж. Падчас дажджу ўсё жывое засынае. Я шмат разоў такое бачыў. Па маіх назіраннях, дождж выкідвае нейкія таксіны.

– Добра, з гэтым разабраліся. Усё астатняе па дарозе распавядзеш. У мяне яшчэ шмат пытанняў да цябе.

– Буду рады вам дапамагчы.

– Ты заўсёды такі ласкавы?

– У маёй праграме закладзеныя законы, паводзін і правілы, якім, я павінен прытрымлівацца.

–Так-так-так…можна было здагадацца. – пасля крушэння я ўпершыню злёгку ўсміхнуўся.

Ужо было пара выходзіць. Белы заплечнік з цвёрдага матэрыялу я замацаваў за плячыма. З дапамогай невядомага мне прыцягнення, ён лёгка накідваўся і таксама лёгка здымаўся, калі мая далонь цалкам краналася яго. Ён выдатна зліваўся з усім касцюмам. Я таксама падабраў ляжачы кавалак паперы і змясціў яго ў маленькую непрыкметную кішэню ўніформы. Штурмавую вінтоўку я накінуў на сябе. Выйшаўшы з карабля, я ступіў у вадкі, паўсухі рыжы бруд. Ён добра прыліпаў да маіх падэшваў. Я з цяжкасцю перасоўваў ногі ў бок вялікіх раслін. Наперадзе мяне ішоў робат. Ззаду, след у след, ішоў я. Мы дайшлі да бліжэйшага хмызняку, лісце якога, у большасці сваёй, былі здзіраўленыя і пакрытыя тым жа брудам, які мы каталі пад нагамі. Я падумаў: «Дык дажджлівая вада павінна была змыць увесь бруд!?» Яшчэ мне не здалося дзіўным, што пасля ўчорашніх ападкаў кусты ператварыліся ў салату. Учора па іх біў град. Але чаму ўся зеляніна вакол засталася бруднай?

Мы рухаліся далей, углыб зараснікаў. Робат працягваў ісці наперадзе мяне. Расліны краналіся нас, таму мы абодва былі абмазаны рыжым брудам. А я ўсё чакаў, калі ж шлях стане чысцей.

– Эй!? Ф-11! Чаму тут так брудна?

– У гэтых месцах з неба льецца брудны дождж кожныя тры дні. Вялікая колькасць пылу лётае ў небе, ад таго і дождж з пяском.

Робат размахваў сваёй левай, адзінай рукой. Шамацеў галінкамі, пырскаў брудам, нястомна прасоўваўся наперад. Пад нагамі ляжала вельмі шмат зялёнага падранага лісця, мы ступалі на іх, тапілі іх у земляной кашы. Шолах і хлюпанне пад нагамі. Хацелася хутчэй перасоўвацца, але акрамя бруду, мне яшчэ перашкаджалі вялікія галіны, якія былі сарваныя ветрам з вяршыняў дрэў і раскіданы па ўсім лесе. Нам было няпроста ў пачатку шляху, а які шлях будзе далей, мне толькі трэба будзе даведацца.

Праз дзве гадзіны мы выйшлі з гэтага непрыемнага вялікага лесу. Цяпер жа нам трэба было прайсці праз невысокую, чыстую і вільготную траву, якая была мне па пояс. Было прыемна ачысціцца, памыцца ад пяску. Жоўта-зялёныя расліны былі прыгожыя і спакойныя. Яны раслі на аранжавай, цвёрдай глебе з дробнымі каменьчыкамі. Тут я хацеў спыніцца на прывал. Месца было прыгожае. Я сказаў пра гэта робату, але яму мая ідэя не спадабалася. Ён пачаў пераконваць мяне працягваць шлях, казаў пра тое, што тут зусім не так бяспечна, як мне здавалася. З-за гэтага мне давялося ўзяць у рукі штурмавую вінтоўку і аглядзецца па баках. Я стаў пільна ўглядацца ва ўсё без разбору. І калі мы зайшлі ў сярэдзіну, да мяне дайшло, што гэта месца па-сапраўднаму дзіўнае, улічваючы ўсё тое, што было мною ўбачана раней. Бо я неаднаразова цэліўся, жмурыўся, азіраўся назад і падганяў робата. Тут відавочна нешта было, яно хутка бегла ў траве… Рэдкія, але ўсё ж гучныя піскі зыходзілі з саміх раслін. Часам незразумела было, адкуль яны. Луг шамацеў, дрыжаў паласой. Тут жа трава стала мяняць сваю афарбоўку: з жоўта-зялёнага на цёмна-чырвоны, часам на карычневыя колеры. Нешта бегала вакол нас то тут, то там. Затаілася, мабыць палявала.

Нягледзячы на стомленасць ног, я ўсё ж хутка перабіраў імі, тым самым паскараў тэмп хадзьбы.

І калі гэты луг скончыўся, мы зноў зайшлі ў нейкія джунглі. Зайшлі ўглыб новага лесу, так далёка, што пранізлівыя піскі невядомай істоты больш не дакраналіся нашых вушэй.

Тут, з галінкі на галінку пераляталі каляровыя птушкі. Яны шчабяталі, спявалі свае сумныя песні. Ад гэтай мелодыі мне станавілася яшчэ цяжэй ісці. Уся паверхня глебы гарэла ў нейкіх маленькіх сініх кветках. Смачна пахла.

Я ўсё спадзяваўся скінуць заплечнік і сесці адпачыць. Але робат маўчаў аб прывале. А калі я захацеў сам пра гэта загаварыць, то ён спыніўся. Застыў. Я таксама спыніўся і паспяшыў супакоіць сваё дыханне. А вось ногі працягвалі гудзець ад гадзінных прагулак.

– Ну што, тут бяспечней? – раздражняльна спытаў я. – Можам ужо, нарэшце, прывал зладзіць?

Ф-11 па-ранейшаму маўчаў і не рухаўся. І калі я падышоў да яго вельмі блізка, ён рэзка павярнуўся і паваліў мяне на зямлю. Я ў разгубленасці і здзіўленні ляжаў на сырой паверхні. Хацеў хутка ўстаць, але ад стомы тармазіў сваё цела і думкі. Я пацягнуўся за вінтоўкай. А робат тут жа падняў свой паказальны палец і вертыкальна падвёў яго да сваіх штучных шэрых вуснаў. Паказаў мне жэст цішыні і стаў аглядацца па баках. Я не на жарт спалохаўся, гэтае няведанне таго, што адбываецца мяне пужала. Ф-11 роўна стаяў, круціўся ў розныя бакі. Потым я пачуў, як нешта рухалася каля нас. Рэдкія шоргаты блыталі мае думкі, наводзілі на мяне яшчэ большы страх. Здавалася, што хтосьці скрабе кару з дрэў. Я працягваў ляжаць, падрыхтаваў зброю да стральбы. Здалёк, нешта дзіка захрыпела, заравела. Мы абодва замерлі. Услухоўваліся і чагосьці чакалі. А джунглі то застывалі ў маўчанні, то ажывалі ў гэтых гучных танах. Мне падалося, што пара ўжо ўстаць і навесці вінтоўку. Парадкам надакучыла баяцца, пара бы ўжо выпусціць пару куль ад злосці.

І я ўскочыў, прыцэліўся. Наперадзе, у раслінах мільгала нейкая цёмная істота. Холад прабег па ўсім маім целе. Трэба было нешта рабіць. Праявіўшы рашучасць, я націснуў на курок, стрэліў адным патронам у бок гідкага гуку. Нечакана храп пачуўся ўжо за маёй спіной. Я хутка павярнуўся, не раздумваючы, зноў стрэліў у злоснага, ікластага звера, які стаяў перада мной. На гэты раз я паспеў кінуць уніз чатыры гарачыя гільзы. А ў адказ атрымаў па твары звярынай лапай. Кроў тут жа пырснула з маёй шчокі прама ў бок робата, які проста назіраў і не ўмешваўся. Адвёўшы галаву ў бок пасля чапляльнага ўдару звера, я працягваў страляць. Ад шматлікіх агнястрэльных раненняў істота застагнала і прынялася бегчы.

Апоўдні я стаяў з шырока расплюшчанымі вачыма, моцна сціскаў зброю. Я застыў на месцы ў гэтым становішчы. Затым агледзеўся і зноў застыў на месцы. Углядаўся ў кожны рух лісця. Я ледзь не загінуў. У галаве трымаў гэты вобраз: бардовае кудлатае цела, ростам з мяне, але ў некалькі разоў шырэй, падабенства вялікай малпы. Яно мела розныя па велічыні пары пярэдніх канечнасцяў. Вочы яго былі чорныя, як бездань. Вострыя іклы маглі б мяне папросту разарваць. Да такога я відавочна не быў гатовы.

З маёй раны, кроў павольна цякла па шыі, на форму.

– З вамі ўсё ў парадку?! – паспяшаўся спытаць робат. – Вам варта апрацаваць рану.

– Не, не ведаю! – спалохана прамармытаў я. – Ты гэта бачыў?

– Так. Калі ласка, я дапамагу вам! Трэба апрацаваць рану. Дастаньце з заплечніка аптэчку.

– Ды пачакай ты са сваёй дапамогай! Што за пачвара напала на мяне? – горача сказаў я, размахваючы штурмавой вінтоўкай з боку ў бок.

– Гэта быў дзікі звер Скей, людзі яго так празвалі дзесяць гадоў таму. Мутаваная істота. Іх раней было даволі мала, але цяпер становіцца ўсё больш і больш. Калісьці яно адарвала мне руку ў барацьбе за чалавечае жыццё. – распавёў сваю гісторыю робат, а пасля бліжэй падышоў да мяне. – Прашу вас. Давайце апрацуем рану і пойдзем далей.

Я зірнуў у вочы робата, затым на месца адарванай рукі. Апусціў бровы і супакоіў свае рукі. Дула вінтоўкі ўжо глядзела ўніз. Яго гісторыя выклікала ўва мне яшчэ больш пытанняў, але на іх пакуль не было часу. Я адразу ж дастаў з заплечніка аптэчку, выцягнуў з яе балончык і працягнуў яго робату. Ф-11, не губляючы ні секунды, упырснуў на рану празрыстае рэчыва і кроў перастала цекці. Пасля, вярнуўшы назад прадметы ў заплечнік, мы хуткімі крокамі сталі прабірацца наперад. Настрой мой быў трывожны і злы. Я не збіраўся чакаць, пакуль на нас нападзе яшчэ якое-небудзь звяр'ё.

Прайшоўшы ўсяго пяцьсот метраў, мы выйшлі з лесу да пясчанай пустыні. У тую жа гадзіну я адчуў, як прыпякала гарачае сонца. Яно хутка сагравала мяне. Зусім не было ветру. Жоўтая лістота, ззаду нас, мёртва вісела на кустах. Наперадзе плыў белы пясок. Вялізныя кучы солі цягнуў за сабой гарызонт.

Я вельмі моцна стаміўся.

Тут та мы і разгарнулі свой прывал. Я зняў заплечнік і вінтоўку. Сеў на сумны пясок. Зняў з галавы павязку: пад ёй былі русыя, кароткія валасы і, зараз ужо, вялікі шнар. Я прысеў, дастаў ежу і ваду. Таксама я дастаў з кішэні кавалак паперы і падаў робату, узяў з заплечніка пішучы маркер, папрасіў яго намаляваць наш маршрут на гэтым шматку. Падчас гэтага адпачынку я пачаў задаваць пытанні робату і разважаў над тым, што адбываецца з гэтым светам. Першае, што я спытаў, гэта тое, адкуль ён узяўся і як даўно ён блукае ў гэтым краі. Ён распавёў мне дзіўную гісторыю. Пачыналася яна з таго, што вялікая колькасць робатаў яго серыі выпуску была знішчана людзьмі з прыходам новых, больш функцыянальных робатаў Ф-12. Астатнія былі адпраўленыя ў малыя гарады або пакінуты ў бязлюдных месцах. Ён жа дзевятнаццаць гадоў таму з'явіўся ў невялікім горадзе, дзе на аднаго робата было каля чатырох чалавек. Тады горад квітнеў і рос, дзеці шчасліва бегалі, дарослыя не мелі прычын хвалявацца за заўтрашні дзень. Але ўсё хутка змянілася, свет пачаў мяняцца літаральна на вачах. Змяніўся клімат, паводзіны людзей і ўсяго жывога свету ў цэлым. Жыццё стаяла пад пагрозай. Жывёлы і казуркі сталі эвалюцыянаваць, станавіліся нашмат мацней і небяспечней, чым раней. Слабыя ж віды паміралі. Людзі ўсё больш сталі гінуць з-за недахопу ежы. Многія ж змаглі дабрацца да больш буйных гарадоў і аб'яднацца. Робаты Ф-11 сталі бескарыслівымі. А ў яго горадзе зусім не засталося людзей. Цяпер маленькі горад – гэта руіны, пустыя будынкі, косці і мноства разабраных робатаў. А ён, гэты робат, з дня ў дзень самотна блукаў сярод гэтага ціхага хаўса. Да таго моманту, пакуль мой касмічны карабель не паваліўся, і ён не заўважыў транспарт, які падае у небе, недалёка ад сябе. Тады той робат накіраваўся да мяне.