Timsah

"1865-ci ildə çap olunan “Timsah” hekayəsi o dövrün ədəbi çevrələri ilə yanaşı, siyasi dairələrində də böyük müzakirələ­rə səbəb olur. Bəziləri hekayənin qəhrəmanı İvan Matveiçin N. Çernışevskinin parodiyası olduğunu düşünür. Amma Dos­to­yevski bu yozumları qəbul etmir, hekayəni “gülüş üçün ya­­­zıl­­­mış ədəbi oyun” hesab edir. Yazıçı inkar etsə də, “Timsah” Dostoyevskinin ən siyasi mətnlərindən biridir. Hekayə əsasən me­ta­­fo­run zənginliyi, universal süjet xətti, siyasi və iqtisadi möv­zulara ironik yanaşması ilə səciyyələnir.

“Timsah” qeyri-adi mövzusu ilə bərabər – liberal bir məmur qəfil timsahın qarnına düşür – üslub baxımından da diqqət çəkir. Dostoyevskisevərlər bu dəfə onun qələminin tamam başqa bir çaları ilə tanış olacaqlar; adət etdiyimiz dərin psixoloji təhlillər, uzun və qəliz cümlələr bu hekayədə gözə dəyməsə də, oxucu hər fraqmentdə bir kinayə, hər epizodda bir sətiraltı məna ilə qarşılaşacaq."